تصلا-سرانجام پس ۱۰۰ روز انتظار، بانک مرکزی با تخصیص ارز نیمایی برای واردات موبایل موافقت کرد تا متقاضیان این محصول بیش از هر زمان دیگری مترصد ریزش قیمت‌ها در بازار باشند.
در حالی که مهلت واردکنندگان در نوبت‌های قبلی تنها یک ماه برای استفاده از ارز دریافتی مهلت داشتند و این امر دوام ریزش قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌داد، این بار بانک مرکزی این مهلت را به دو ماه افزایش داده تا واردکنندگان برای واردات موبایل فرصت بیشتری برای مدیریت ارز خود داشته باشند.
افزایش قیمت گوشی به‌رغم رشد ۳۷ درصدی واردات موبایل
آن‌طور که روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک ایران می‌گوید، طی هشت ماه نخست سال جاری هفت میلیون و۸۰۰ هزار دستگاه گوشی تلفن همراه وارد کشور شده که در مقایسه با سال ۱۳۹۸، از لحاظ تعداد ۳۷ درصد و از نظر ارزش ۸۵ درصد رشد داشته است.
این آمار به خوبی نشان می‌دهد که تخصیص ارز و تحریک عرضه ماندگاری کمی در روند قیمت‌گذاری قیمت‌ها دارد.
از سوی دیگر بررسی نوسان قیمتی انواع برندهای گوشی تلفن‌های همراه نشان از رابطه مستقیم آن با بازار ارز و اتفاقات سیاسی دارد. هر گاه که تلاطمی در نرخ دلار یا روابط بین‌المللی ایران به وجود آمده، قیمت موبایل نیز دستخوش تحول شده است.
به عنوان مثال انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهوری جدید آمریکا کافی بود تا بازار ارز ایران به یکباره با افت تقاضا و قیمت مواجه شود.
آیا زمان خرید گوشی موبایل است؟
اخبار قیمت موبایل نشان می دهد، فعالان بازار موبایل که مدت‌ها نرخ دلار را دستمایه بالابردن قیمت گوشی تلفن همراه قرار داده بودند، دیگر چاره‌ای جز پایین‌آوردن قیمت‌ها نداشتند.
تعطیلی دو هفته‌ای بازار موبایل تهران نیز به عامل دیگری تبدیل شد تا کسبۀ بازار موبایل پیش از رفتن به قرنطینه در چانه‌زنی‌ها نرم‌تر عمل کنند و رکود تقاضا را بشکنند.
اما درج خبر تخصیص ارز برای واردات گوشی موبایل واردکنندگان موبایل و ترخیص گوشی‌هایی که در گمرک مانده‌اند شاید اصلی‌ترین عامل ریزش قیمت‌ها در این بازار باشد.
فعالان صنفی و مسئولان وزارت صمت پیش‌بینی می‌کنند که ریزش نرخ موبایل تا پایان سال جاری ادامه پیدا کند و به‌طور متوسط افت ۳۰ درصدی قیمت‌ها اتفاق بیفتد.
افزایش قیمت موبایل پس از اعمال محدودیت‌ها
بازارهای ایران از اواخر پاییز سال گذشته در مسیر آرامش و ثبات قیمتی قرار گرفته بودند که ورود میهمان ناخوانده‌ای به نام کرونا تمام معادلات بازار را بر هم ریخت.
در حالی که بسیاری از اقتصاددانان داخلی و نهادهای خارجی نظیر بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کردند در سال ۲۰۲۰ اقتصاد ایران از رکود خارج شود و شاخص تورم هم در مسیر نزولی قرار بگیرد، اما کووید-۱۹ تمام این پیش‌بینی‌ها را نقش بر آب کرد.
موبایل یکی از کالاهایی بود که در آن زمان مسیر رکود غیرتورمی را می‌پیمود و بیشتر شهروندان در انتظار کاهش قیمت‌ها نشسته بودند. اما تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در پی فراگیری کرونا و لزوم استفاده از گوشی‌های تلفن همراه برای آموزش آنلاین بار دیگر بازار موبایل‌فروشان را سکه کرد.
این بار هجوم مردم برای خرید گوشی موبایل و تبلت هوشمند به اصلی‌ترین محرک قیمت‌ها تبدیل شد. این روند صعودی در دو مقطع تعطیلی پایتخت به اوج خود رسید.
البته پیش از شروع تعطیلی‌آذر ماه برخی از فروشندگان برای نقدکردن سرمایه خود، تا حدودی از قیمت کالاها کاستند تا نیاز خود را برطرف سازند. در این میان تغییر رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا و ریزش دلار در ایران به اصلی‌ترین عواملی تبدیل شدند تا نرخ موبایل هم تا حدود ۱۰ درصد افت قیمت را تجربه کند.
اکنون نیز با توجه به انتشار اخباری مبنی بر تخصیص ارز برای واردات موبایل توسط بانک مرکزی و ترخیص کالاهای مانده در گمرک زمزمه‌هایی مبنی بر سقوط قیمت موبایل به گوش می‌رسد.
کاهش قیمت گوشی تا ۵درصد
آن‌طور که مسئولان صنفی ادعا می‌کنند، فقط با درز این خبر قیمت اغلب محصولات تا حدود پنج درصد کاهش پیدا کرد.
البته فعالان بازار و فروشندگان موبایل نظر دیگری دارند و می‌گویند قیمت انواع محصولات در چندین روز اخیر نه‌تنها کاهشی نبوده، بلکه با افزایش فشارها و محدودیت‌های ناشی از کرونا، گویا عده‌ای دوباره فعالیت خود را آغاز کرده‌اند تا سود عقب‌افتاده‌ا‌شان در تعطیلی دو هفته‌ای را جبران کنند.
چنانکه نرخ بعضی از برندها، به‌ویژه گوشی‌هایی که ارزان‌تر هستند نسبت به پیش از برگزاری انتخابات آمریکا و ریزش نرخ ارز، بالاتر هم رفته است.
افت ۱۰ درصدی قیمت گوشی در پیش است؟
نایب رئیس انجمن واردکنندگان موبایل و تبلت در گفت‌وگو با «تصلا» می‌گوید: طبیعی است که با تخصیص ارز برای واردات موبایل ، طی هفته‌های آینده تنوع محصولات بازار بالا برود و عرضه هم افزایش یابد.
رضا دیهیمی می‌افزاید: با ریزش نسبی نرخ ارز، قیمت موبایل هم به‌طور میانگین ۱۰ درصد کاهش پیدا کرد، اما خریداران همچنان منتظر افت بیشتر قیمت‌ها هستند و به همین دلیل امروز فعالان بازار با کمبود تقاضا مواجه هستند.
به نظر می‌رسد با کاهش تقاضا و افزایش عرضه، قیمت‌ها تا دی ماه ۱۰ درصد دیگر کاهش یابد. او ادامه می‌دهد: البته افت قیمت در محصولات گران‌تر که حباب بیشتری دارند محسوس‌تر خواهد بود و نمی‌توان انتظار داشت به همان میزان قیمت محصولات ارزان‌تر هم کاهش یابد.
دیهیمی تأکید می‌کند: امروز بانک مرکزی نقش مهمی در کنترل و مدیریت بازار موبایل دارد؛ در صورتی که تخصیص ارز به‌درستی انجام بپذیرد و گمرک هم در ترخیص کالاها سخت‌گیری‌های اخیر را کنار بگذارد بعید به نظر می‌رسد که دیگر بهانه‌ای برای بالا نگه‌داشتن قیمت‌ها وجود داشته باشد.
زیرا فروشندگان و فعالان بازار هم رضایت چندانی از این وضعیت ندارند و آنها هم به دنبال فرصتی هستند تا بازار از این رکود خارج شود و متقاضیان اقدام به خرید کنند.
وضعیت پرابهام بازار بعد از تخصیص ارز برای واردات موبایل
در حالی که فعالان صنفی موبایل به آینده این بازار خوش‌بین هستند و معتقدند تا عید نوروز ریزش قیمت‌ها ادامه خواهد داشت، اما اکثر فروشندگان و کسبه بازار اعتقاد دارند که رکود امروز بازار همراه با تورم خواهد بود و تخصیص ارز نیمایی هم منجر به کاهش محسوس قیمت‌ها نمی‌شود.
زیرا قیمت دلار نیمایی دیگر فاصله چندانی با نرخ ارز بازار آزاد ندارد و حتی در مواقعی از آن سبقت می‌گیرد.
همچنین بعضی از مصوبات نظیر ممنوعیت واردات گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو در چند وقت اخیر به بهانه‌ای در دست فروشندگان تبدیل شد تا با استفاده از آن به گران‌فروشی روی آورند.
گروهی نیز با دست‌اندازی به این بخشنامه به احتکار گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو روی آوردند تا با نایاب‌شدن آن، به یکباره این گروه از محصولات را با نرخ‌های نجومی به عرضه بگذارند.
آنان با همین روش موفق شدند آیفون ۱۲ پرو را در ابتدای ورود به بازار ۶۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری کنند.
مبلغی که تا همین اواسط دهه ۹۰ کفاف خرید مسکن در مناطق میانی پایتخت را می‌داد، اما شرایط اقتصاد ایران، به‌ویژه در بازار ارز به گونه‌ای پیش رفت که امروز ارزش این مبلغ تا خرید یک گوشی آیفون کاهش یابد.
بررسی میانگین قیمتی تعدادی از گوشی‌های قابل عرضه در بازار علاءالدین حاکی از آن است که از پیش از انتخابات آمریکا تا امروز نوسان چندانی در قیمت‌ها به وجود نیامده و بعضی از محصولاتی که قیمت پایینتری دارند، حتی افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.
با این حال گوشی‌هایی که عنوان لاکچری را یدک می‌کشند با افت قیمت مواجه شده‌اند و گویا حباب آنها در حال ترکیدن است.
به نظر می‌رسد این گروه از محصولات با قیمت‌های قبلی مشتری چندانی پیدا نکردند و درنهایت در سراشیبی قرار گرفتند. در جدول زیر جدیدترین قیمت‌های تعدادی از محصولات با نرخ‌های ۱۰ آبان ماه، سه روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مقایسه شده است.
جدول بالا به‌خوبی وضعیت مبهم این روزهای بازار موبایل ایران را نشان می‌دهد. یکی از کسبه فعال در بازار موبایل علاءالدین در گفت‌وگو با «تصلا» می‌گوید: تا سه روز پس از قطعی‌شدن پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا، قیمت گوشی تلفن همراه به تبعیت از نرخ ارز در حال ریزش بود و به جرئت می‌توان گفت حتی یک محصول هم فاکتور نمی‌شد.
اما بلافاصله پس از صعودی‌شدن نرخ ارز بازار با هجوم تقاضا مواجه شد و دوباره قیمت‌ها در مدار صعودی قرار گرفتند. صالحی دربارۀ وضعیت جاری بازار توضیح می‌دهد: قیمت محصولات به یک ثبات رسیده بود و فروشندگان سعی می‌کردند در این شرایط مشتری را راضی نگه دارند.
با اعلام خبر تعطیلی دو هفته‌ای تهران حتی قیمت‌ها با اندکی ریزش مواجه شد؛ زیرا گروهی از فعالان بازار نیاز به پول نقد داشتند.
اما با بازگشایی دوباره بازار صعود قیمت‌ها آغاز شد. البته همچنان تلاطمی در بازار وجود ندارد، ولی با توجه به قیمت ارز و هزینه‌های فعالیت در بازار، عده‌ای درصدد زیان دو هفته‌ای خود برآمده‌اند.
او با اشاره به تصمیم بانک مرکزی مبنی بر تخصیص ارز، می‌افزاید: پیش از این نیز ارز به واردکنندگان پرداخت شده، اما این تصمیمات تنها یک مسکّن برای بازار هستند و به شکل ریشه‌ای مشکل را حل نمی‌کند.
مشخص است زمانی که گوشی با نرخ دلار آزاد وارد شود، بر همین پایه هم نرخ‌گذاری می‌شود. البته پرداخت ارز دولتی هم دوای این درد نیست.
گاهی مشخص نمی‌شود این ارزها به کجا می‌روند و گوشی واردشده در کدام ویترین قرار می‌گیرد. وی خاطرنشان می‌کند: طبق بررسی‌ها امسال گوشی بیشتری نسبت به سال گذشته وارد کشور شده، اما قیمت‌ها صعودی بوده‌اند.
اگر تجربیات گذشته تکرار شود، بعید به نظر می‌رسد افت قیمتی اتفاق بیفتد، اما چنانچه این ارز تخصیصی به خوبی مدیریت شود و البته بانک مرکزی نرخ ارز را هم مدیریت کند و آن را به یک ثباتی برساند، شاید قیمت‌ها بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش یابد.
صالحی در پایان تصریح می‌کند: نباید انتظار داشت که قیمت گوشی‌های ارزان‌تر بیش از این کاهش پیدا کند، هرچه قیمت گوشی بالاتر باشد، درصد افت نرخ آن هم بیشتر می‌شود.
[…] ترکیدن حباب گوشی‌های لاکچری با تخصیص ارز نیمایی […]