تصلا– عباس تابش رئیس سازمان حمایت مصرف‌کننده و تولیدکننده، پیش از این در اواخر خردادماه از راه‌اندازی سامانه گارانتی خبر داده و گفته بود: به منظور کنترل بازار کالاهای سرمایه‌ای، مصرفی و بادوام حتما این اجناس قبل از عرضه باید در این سامانه رجیستر و ثبت شوند تا مردم بتوانند از خدمات پس از فروش بهتری بهره‌مند شوند. اما این سامانه هنوز راه‌اندازی نشده است و کالای قاچاق در بازار لوازم خانگی جولان می‌دهد.
سامانه گارانتی حمایت از حقوق مصرف‌کننده
رسول جمشیدی، کارشناس دفتر خدمات بازرگانی وزارت صمت در این زمینه می‌گوید: داشتن گارانتی محصولات از آنجایی که که به حقوق مصرف‌کننده برمی‌گردد، باید به عنوان یک الزام در فرآیند خرید وجود داشته باشد. اینکه در سال‌های اخیر به دلیل عدم نظارت کافی و نبود قوانین بازدارنده بسیاری از فرشندگان توانسته‌اند کالاهای بدون گارانتی را وارد بازار کنند، دلیل بر ادامه این روند و آزادی پایمال شدن حقوق مصرف کننده نیست.
وی افزود: اصل تولید باید بر مبنای ارائه خدمات پس از فروش و کیفیت بالا باشد. امروز اگر سامانه جامع گارانتی محصولات در کشور وجود داشت، هیچ سودجویی نمی‌توانست با استفاده از ضعف قوانین از بنادر و مرزها لوازم خانگی وارد کند و بدون گارانتی به خریدار بفروشد.
کالاهای خارجی گارانتی ندارد
جمشیدی ادامه داد: در حال حاضر حتی با خروج برخی برندها از بازار ایران شاهد هستیم که فعالیت نمایندگی‌های این کالاها ادامه دارد و این سوال مطرح است که چگونه به رغم ممنوعیت واردات و خروج این برندها هنوز شاهد فعالیت آنها در قالب نمایندگی‌های رسمی هستیم. این محصولات و کالاها بدون شک از گارانتی و ضمانت لازم برخوردار نیستند.
اقبال به برندهای خارجی
این کارشناس صنعت لوازم خانگی افزود: برندهای خارجی به دلیل کیفیت بالا مشتری بیشتری نسبت به برندهای خارجی دارند. ترجیح خرید کالای خارجی مدت بسیاری است که در فرهنگ ایرانی‌ها وجود دارد. اما نمی‌توان به قطعیت گفت خدمات پس از فروش برای خارجی‌ها مانند قبل است.
همواره برای حضور مداوم این شرکت‌ها به رغم خروج‌شان از کشور هشدار داده‌ایم و برای پیگیری این وضعیت از وزارت صمت برنامه خواسته‌ایم که چگونه این برندها در حال دور زدن قوانین کشور هستند و آزادانه فعالیت می‌کنند. برای واردات کالا باید هزینه‌های گمرکی پرداخت شود اما روند فعالیت کالاهای خارجی لوازم خانگی در کشور این گونه نیست.
محروم شدن مردم از خدمات پس از فروش
این کارشناس اقتصادی گفت: با وجود تمام راهکارهایی که تاکنون برای بازار لوازم خانگی و ساماندهی آن ارائه شده است تا برخورد با متخلفان وجود نداشته باشد، کاهش قاچاق صورت نمی‌گیرد. در سطح عرضه برخوردی از سوی بازرسان و نهادهای محصول مشاهده نمی‌کنیم. محروم شدن مردم از خدمات پس از فروش کالاهای لوازم خانگی یکی از نتایج عدم اجرای قانون است. باید تمام محصولاتی که عرضه می‌شود، با گارانتی باشد.
فروش کالای بدون گارانتی کم‌فروشی است
وی ادامه داد: در قانون حمایت از مصرف‌کنندگان و قانون نظام صنفی بیان شده اگر کالایی بدون گارانتی فروخته شود، مشمول کم‌فروشی می‌شود. به طور کلی در ایران چندان به خدمات پس از فروش توجهی نمی‌شود و شرایط برای مشتریان به گونه‌ای رقم می‌خورد که هزینه بسیاری را باید برای تعمیر بپردازند.
مشکلات تولیدکنندگان لوازم خانگی
رسول جمیشیدی افزود: تولیدکنندگان لوازم خانگی می‌گویند قادرند نیاز داخل را تامین کنند. البته با توجه به ممنوعیتی که برای واردات لوازم خانگی وضع شده در مدت اخیر شاهد هستیم فضا برای تولید داخلی کمی بهتر شده و قرار است کالاهای داخلی به عنوان بازیگر اصلی در بازار حضور داشته باشند. اما مشکلاتی که امروز بر سر راه تولید قرار دارد از جمله مشکلات ارزی که تولیدکننده برای تامین مواد اولیه دارد، همچنین شیوع بیماری کرونا که مزید بر علت شده و بسته شدن مرزهای هوایی و زمینی که واردات مواد اولیه را مشکل‌تر کرده است، این امکان را برای حضور صد درصدی به برندهای داخلی نمی‌دهد.
تاثیر افزایش نرخ ارز بر قیمت لوازم خانگی خارجی
این کارشناس اقتصادی گفت: اگر سری به بازارهای لوازم خانگی بزنید متوجه خواهید شد هنوز هم برندهای خارجی حتی برندهایی که از ایران خارج شده‌اند، مشتری بیشتری دارند. به علت مشکلاتی که به آن اشاره شد، تولیدات داخلی قیمت‌های گران‌تری دارند و خریدار ترجیح می‌دهد از برندهای خارجی استفاده کند. هر چند با گران شدن نرخ ارز قیمت برندهای خارجی هم بسیار افزایش یافته و اساسا مشتری در بازار دیده نمی‌شود.
سامانه استعلام گارانتی ، گلوگاه مبارزه با قاچاق لوازم خانگی
سعید عباسی، کارشناس بازار لوازم خانگی نیز در رابطه با ضرورت ارائه گارانتی می‌گوید: استعلام گارانتی توسط خریدار در حلقه‌های سوم و چهارم زنجیره فروش (خرده فروش به مصرف‌کننده) می‌تواند نقش گلوگاه مبارزه با اجناس تقلبی و قاچاق را ایفا کند. فراهم شدن این قابلیت منوط به راه‌اندازی هرچه سریع‌تر سامانه جامع گارانتی است و در این صورت اجناس قاچاق و تقلبی در هنگام خرید توسط مصرف‌کننده قابل شناسایی خواهند بود.
گارانتی محصولات در ایران بی‌اعتبار شده است
وی با بیان اینکه گارانتی محصولات در ایران به علت غیر واقعی و تقلبی بودن، اعتبار خود را در اذهان عمومی از دست داده است، گفت: در این زمینه ضعف قانونی نداریم و قانونگذار، الزام ارائه خدمات پس از فروش و گارانتی محصولات را به واردکنندگان و تولیدکنندگان گوشزد کرده است.
این کارشناس بازار لوازم خانگی افزود: «ماده ۴ قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان» صنایعی از جمله خودرو (سنگین یا سبک)، ماشین‌آلات صنعتی، لوازم خانگی، مصنوعات الکتریکی و وسایل ارتباطی را مکلف به داشتن نمایندگی رسمی و تعمیرگاه مجاز، تأمین قطعات یدکی و ارائه سرویس و خدمات پس از فروش کرده است.
گارانتی کالاهای داخلی شرایط بهتری دارد
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی وضعیت گارانتی‌های کالاهای تولید داخل بهتر از کالاهای وارداتی باشد چراکه بسیاری از لوازم خانگی وارداتی به دلیل ممنوعیت واردات به صورت غیررسمی و بدون گارانتی از مرزها و بنادر جنوبی کشور وارد میشوند و در مدتی که واردات لوازم خانگی ممنوع شده است تمام ذخایر در انبارها توزیع شده و سهم واردات رسمی در این بازار نزدیک به صفر است.
بنابراین به طور معمول کالاها وارداتی در این حوزه بدون گارانتی و ضمانت در ارائه خدمات پس از فروش هستند.
