دکوراسیون منزل و بهویژه آشپزخانه همواره برای بانوان ایرانی مساله مهمی بوده، و اهمیت این موضوع با گذشت زمان به دلیل تفاوت در سبک زندگی پررنگتر نیز شده است. اگر در دهههای گذشته برخی افراد ترجیح میدادند ریسک نکنند و لوازم خانگی به رنگهای رایج مثل طوسی، سفید، مشکی یا نقرهای بخرند، ولی به تازگی لوازم خانگی رنگی نیز طرفدارانی پیدا کرده است.
تصلا-شرایط اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم باعث شده تنوعطلبی در طرح و رنگ کمتر باشد و اغلب خانوارهای ایرانی که قدرت خریدشان به دلیل فشارهای اقتصادی به شدت کاهش یافته، به دنبال خرید اجناسی باشند که سالیان سال کار کند، از همین رو برندهای تولیدکننده لوازم خانگی نیز کمتر به سمت تنوع در رنگ و طرح رفتهاند. اما به نظر میرسد لوازم خانگی رنگی نیز مشتریان خود را دارد.
ساخت کالا متناسب با ایده مشتری
تغییر سلایق و عادات مصرفکنندگان تنها در جامعه ایرانی اتفاق نیفتاده و به همین دلیل شاهد رواج مفهومی جدید در قرن حاضر هستیم؛ تولید سلیقهگرا یا سلیقهمحور. کارشناسان در تعریف این مفهوم میگویند، تولید سلیقهمحور با توجه به نیاز و خواسته مشتریان، از طریق بالا بردن سطح رضایت، مشتریان کنونی را حفظ و مشتریان راغب را جذب محصول میکند.
اما شاید بتوان تمام تعاریفی که از مفهوم تولید سلیقهمحور ارائه شده است، در این تعریف کوتاه صاحبان فن یعنی «ایده از مشتری؛ ساخت از تولیدکننده» دید و خلاصه کرد. بنابراین، تولیدکنندگان برای ادامه حیات در بازارهای داخلی و خارجی باید به تولیداتی متناسب با سلایق مشتریان توجه نشان دهند.
در علم بازاریابی هم گفته میشود اولین موضوعی که برای بازاریابی و فروش لوازم خانگی باید مد نظر قرار بگیرد؛ شناخت مشتریان است. بررسی کارشناسان نشان میدهد شناخت دقیق مشتریان از جمله مهمترین مسائلی است که به فروش بیشتر محصولات در این بخش کمک کند.
رفتارهای غالب مشتریان، عادات مصرف یا خرید، میزان درآمد و توان اقتصادی آنها، جنسیت و فرهنگ از جمله ویژگیهایی هستند که باید در این مسیر مورد توجه قرار گیرند.
تنوع پایین لوازم خانگی رنگی در ایران
در حالی که یکی از دلایل استقبال محدود از برندهای ایرانی لوازم خانگی تنوع پایین این محصولات متناسب با سلایق مشتریان عنوان میشد، عدهای خروج و قطع رابطه برندهای خارجی لوازم خانگی را به دنبال تشدید تحریمهای بینالمللی فرصتی دانستند تا فعالان این حوزه به این مساله توجه بیشتری نشان دهند.
هرچند تعدادی از شرکتها تلاش کردند با ایجاد تنوع در نوع، قیمت و نحوه فروش محصولات سهم خود را از بازار ارتقا بدهند و از این فرصت به بهترین نحو استفاده کنند اما در این بین، تعدادی برند خاص از این فرصت برای انحصارطلبی در بازار سوءاستفاده کرده و در نتیجه تنوع در عین ارتقای کیفیت رفتهرفته مورد کمتوجهی قرار گرفت.
تنوع در رنگ چقدر مورد استقبال قرار گرفته؟
تغییر سلایق سبب شده تا خانوار ایرانی برای ایجاد تحول در فضای آشپزخانه منزل خود یا در تهیه جهیزیه، ترکیب رنگی برای لوازم خانگی خود انتخاب کنند تا حداقل از محیط آشپزخانه خود انرژی مثبتی بگیرند.
هرچند برخی از جوانان بر ویژگیهای مثبت محصولات رنگی از نظر شکل ظاهری تاکید میکنند اما هستند عدهای که این برندها را مختص لاکچریبازها میدانند و میگویند ترجیح میدهند به کیفیت محصولات توجه بیشتری نشان دهند تا به رنگ آنها.
در همین زمینه، حسین فتاحی، مدیرعامل شرکت امرسان، که خود یکی از تولیدکنندگان لوازم خانگی رنگی در بازار ایران است، به «تصلا» گفت: «مردم از یکنواختی خسته شدهاند؛ چه در مورد مسائل اجتماعی زندگیشان و چه درباره رنگبندی لوازم خانگی موجود در خانه. از آنجایی که آشپزخانه بهعنوان یک محل تقریبا بسیار مهم شناخته میشود و جلوی دید است، و چون بسیاری از آشپرخانهها به صورت باز ساخته میشوند و در کل زمان آشپزی و پذیرایی از میهمان قابل رویت است، لوازمی که در آشپزخانه قرار میگیرند، از نظر اینکه دارای طرح خوب و رنگ مناسب با محیط آشپزخانه باشند، بسیار مهم تلقی میشود.»
وی ادامه داد: «بر همین اساس، مردم به دنبال این هستند تا رنگهایی که شادیآورند و ضمن اینکه مطابق با دکور منزلشان است، تهیه کنند و تاکنون استقبال بسیار خوبی از سوی مصرفکنندگان از یخچالهای رنگی صورت گرفته است.»
فتاحی با اشاره به خروج برندهای خارجی از بازار ایران، هم گفت: «با توجه به اینکه تولیدکنندگان خارجی سلایق مشتریان ایرانی را تغییر داده بودند، تولیدکنندگان داخلی سهم نسبتا کوچکتری از آنها داشتند و بخش جمیعتی خاصی را پوشش میدادند، با این حال بعد از خروج برندهای خارجی، تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی مخصوصا آنهایی که دارای واحدهای طراحی قوی هستند، برای پاسخگویی به نیاز همیشه در حال تغییر مشتریان، با انجام تحقیقات لازم و طراحیهایی که صورت گرفت و با توانی که از نظر تکنولوژیکی برای تولید در محیطهای تولیدی وجود دارد، توانستند در مدت بسیار کوتاهی جای خالی برندهای خارجی را پر کنند و از این نظر سعی شد تا مصرفکنندگان خلا ناشی از نبود خارجیها را احساس نکنند.»
مدیرعامل شرکت امرسان اضافه کرد: «این امور نشان میدهند که سرمایهگذاری خوبی در زمینه نیروی انسانی صورت گرفته و این مساله در واحدهای تحقیقات و طراحی بازار و در واحدهای تولیدی نمود پیدا کرده است. همچنین، تکنولوژی سیستمهای تولیدی در اکثر کارخانجات لوازم خانگی بهروز شده و سرمایهگذاری زیادی صورت گرفته است. هرچقدر به جلو میرویم، برنامه واحدهای تولیدی داخلی این است که نیازهای تمام بخشهای بازار را پوشش بدهند.»
وی با تاکید بر این اینکه تنوع در تولید و نوآوری در طراحی بسیار حائز اهمیت است، خاطرنشان کرد: «به روز بودن واحدهای تولیدی داخلی باعث میشود که وقتی درب بازارها برای ورود کالاهای خارجی باز شد، آنها بتوانند سهم بازار خودشان را حفظ کنند و به دست خارجیها ندهند، و این مهم اتفاق نمیافتد مگر اینکه مشتریان ایرانی به سمت خرید تولیدات داخلی حرکت کنند. با کمک و همیاری مصرفکنندگان است که تولیدکنندگان داخلی به تولید بیشتر و با کیفیت بهتر تشویق میشوند و برای تنوع در محصولات و ایجاد تغییرات انگیزه لازم را پیدا می کنند.»
در ادامه، سعی شده تا تعدای از نظرات مثبت و منفی در خصوص محصولات رنگی موجود در بازار با پرسش و جو از دو بانوی جوان و بررسی گفتههای کاربران در توئیتر، آورده شود.
رنگ سفید را ترجیح میدهم
در ارتباط با اینکه لوازم خانگی رنگی چقدر مورد توجه بانوان ایرانی است و آیا از جذابیت برخوردار است، نظر یک خانم جوان خانهدار را جویا شدیم که به «تصلا» گفت: «من لوازم خانگی رنگی رو دوست دارم. یک مدل یخچال خارجی با رنگ جذاب مثل سبز و نارنجی دیدم که خیلی فانتزی، شیک و خوشرنگ بود، اما نمونه ایرانی اون رو ندیدم که مورد پسند باشد.»
وی ادامه داد: «ولی در کل سفید رو ترجیح میدم؛ مگر اینکه یک رنگ خیلی خاص باشد و به فضای آشپزخانه بخورد.» این خانم خانهدار همچنین گفت: «از نظر ایرانی یا خارجی بودن، من ترجیح میدهم کالای ایرانی با کیفیت استفاده کنم تا خارجی.»
تنوعطلبم و جنس رنگی را میپسندم
خانم دیگری درباره انتخاب لوازم خانگی برای خانهاش به «تصلا» گفت: «لوازم خانگی رنگی خیلی جذابه؛ رنگهای شاد را واقعا میپسندم، چون فضای خانه را مملوء از انرژی مثبت میکند؛ مخصوصا رنگهای گرم.»
وی ادامه داد: «از محصولی که به دلم بشیند، واقعا استقبال میکنم، چون تنوعطلب هستم و به این فکر نمیکنم که یک محصول حتما باید خارجی باشد بنابراین اگر رنگش را دوست داشته باشم، حتما میخرم.»
این زن جوان در ادامه گفت:«من از بین یک جنس خارجی با رنگ تیره و جنس ایرانی با رنگ روشن، دومی را انتخاب میکنم، مگر اینکه کیفیتش خیلی پایین باشد. اما اگر جنس ایرانی کیفیت خوبی داشته باشد، برایم فرقی نمیکند محصولی که میخرم ساخت ایران است یا تولید یک کشور خارجی با برند شناخته شده.»
بررسی نظرات در فضای مجازی
یکی از کاربران توئیتر با اشتراک گذاشتن یک تصویر از یخچال رنگی که ساخت داخل است، با حالت طنز این پرسش را مطرح کرده که «دوست دارم بدونم این سبک لوازم خانگی با چه سلیقهای جور در میاد؟ من رو یاد لوازم خانگی داخل کارتونها یا بازی موبایلی کودکان میندازه، اما حتما فروش داره که تو ایران تولید میشه.»
یک کاربر با اشاره به اینکه چند سال قبل این مدل یخچال را در دکور برنامه خارجی محبوبش دیده است، در پاسخ به توئیت بالا، نوشته: «من از همون موقع دوسش داشتم الانم اگر سبک خونم سنتی نبود حتما میخریدم.» کاربر دیگری هم که خانم است به رنگ شاد این یخچال اشاره کرده و آن را زیبا خوانده است.
کاربر دیگری اما با اشاره به اینکه این محصول رنگی مطابق با سلیقه اوست، از کیفیت آن ابراز ناراحتی کرده و گفته «هرچند صحبت از زیبایی ظاهری، گزاره درستی است اما اگر از کیفیت پایین این محصول خبر داشتم، آن را نمیخریدم.»
وی همچنین نوشته است: «هرچند به تبلیغات داخلی درباره بیکیفیت بودن اجناس قاچاق خارجی اعتماد کردم و یخچال ساخت داخل را خریدم، ولی بعد از چند روز پوسته دستگیره یخچال ورقه ورقه شد و تماسم با خدمات پس از فروش به جایی نرسید.»
کاربر بعدی هم نوشته: متاسفانه بعضی از این محصولات رنگی هرچند بسیار زیبا هستند اما در قبال قیمتشان از کیفیت پایینی برخوردارند و او گاهی فریب طراحی و رنگ این محصولات را میخورد.
تنوع در محصولات همزمان با افزایش کیفیت
بررسیها نشان میدهد از آنجایی که مصرف در جامعه معاصر ایران به شدت رشد کرده است، بنابراین انتخاب لوازم خانگی مناسب طی سالهای اخیر اهمیت زیادی پیدا کرده است و شرکتهای تولیدکننده تلاش زیادی دارند تا در یک رقابت اقتصادی نظر مصرفکنندگان را به کالاهای تولیدی خود جلب کنند. این مهم در یک بازار رقابتی پاسخگوست و در صورت انحصار تلاشی برای ایجاد تنوع در محصولات همزمان با ایجاد تنوع در قیمت و افزایش کیفیت صورت نمیگیرد.
کارشناسان میگویند با رشد انبوه تنوع کالا، طراحی گرافیک نقش مهمی در محصولات تولیدی ایفا میکند و اگر دانش لازم و کافی از سلیقه مصرفکنندگان وجود داشته باشد، این مهم به عرضه محصولات مطابق با سلیقه و جلوگیری از اتلاف سرمایه کمک زیادی میکند.
در صورت توجه به تولید محصولات متنوع با رنگها و اشکال مختلف و افزایش کیفیت با انتقال تکنولوژی و دانش فنی دیگر کشورها، میتوان شاهد حفظ بازار داخلی و کسب بازارهای جهانی برای محصولات ساخت داخل بود.