تصویر صنعت لوازم الکترونیک : بیست و یکمین نمایشگاه بینالمللی صنعت لوازم خانگی در حالی بین روزهای ۲۵ تا بیست و هشتم آبان ۱۴۰۰ برگزار شد که بسیاری از کارشناسان به دلیل ادامۀ پاندمی کرونا و تشدید تحریمها امید چندانی به استقبال تولیدکنندگان و مردم از بزرگترین رویداد سالانه این صنعت نداشتند؛ بهویژه تجربۀ برگزاری نمایشگاهی کمشور در وضعیت مشابه سال گذشته، این بیم را دو چندان کرده بود. با این حال در روزهای پایانی آبان که سرمای هوا به پایتخت بازگشته بود، صنعت لوازم خانگی ایران گرمترین روزهای چند سال اخیر خود را در محل دائمی نمایشگاههای بینالمللی تهران پشت سر گذاشت.
در گوشهای از شمال شهر؛ جایی که بیش از ۴۱۰ شرکت داخلی در کنار هفت شرکت از عراق، ترکیه و کره جنوبی فرصتی پیدا کردند تا عیار محصولات خود را در ویترین نمایشگاه بسنجند. گرچه حضور فعالانه برندهای مختلف، استقبال گسترده مردم و نمایش توأمان کالاهای لوکس و کلاسیک از ویژگیهای منحصر به فرد این نمایشگاه به حساب میآمد، اما جای خالی چند تولیدکننده بزرگ و قدیمی و مهمتر از آن غیبت وزیر صمت، بهعنوان متولی اصلی صنعت در این نمایشگاه کاملاً ملموس بود.
چشمهایی که به در خشکید
رشد شش برابری تولید لوازم خانگی از مهمترین برنامههایی بود که وزیر کنونی صمت در هنگام معرفیشدن به مجلس از آن رونمایی کرد. با اینکه در همان زمان بسیاری از کارشناسان چنین وعدهای را غیرقابل اجرا و بدون انجام کارشناسی علمی و مطالعاتی میدانستند، اما به هر حال همین وعده نشدنی هم نشان از توجه ویژه سیدرضا فاطمیامین به صنعت لوازم خانگی کشور داشت. اما او پس از گذشت دو ماه از حضور خود در ساختمان خیابان سمیه، نشان داد که اعتنای چندانی به بزرگترین رویداد این صنعت ندارد.
طی چهار روز برگزاری نمایشگاه صنعت لوازم خانگی هرچه چشم فعالان صنفی و تولیدکنندگان به درب نمایشگاه ماند تا شاید مجالی برای گفتوگوی رو در رو با فاطمیامین پیدا کنند، اما این انتظار بدون نتیجه ماند. در حالی که این نمایشگاه بهترین فرصت برای شناسایی اصلیترین دغدغههای صنفی و تولیدی و البته آشنایی با آخرین تکنولوژیهای بهکاررفته در تولیدات ایرانی در ماههای ابتدایی سکانداری وی بر وزارت صمت بود که از دست رفت.
البته حضور در نمایشگاه هم بهتنهایی نمیتواند دغدغهمندی مسئولان را به نمایش بگذارد؛ چه بسا حضور سایر دولتمردان در این نمایشگاه هم به معنای رفع مشکلات نیست. اکنون که ۲۱ سال از برگزاری نمایشگاه صنعت لوازم خانگی میگذرد، همچنان این قاچاقچیان هستند که بیش از ۴۰ درصد بازار را در اختیار گرفتهاند. موضوعی که نشان میدهد صنعت لوازم خانگی تنها برای چهار روز در سال به دغدغه مسئولان تبدیل میشود. با این حال وزیر صمت امسال حتی طی این چهار روز هم چنین دغدغهای نداشت.
با این حال اگر فاطمیامین شیوه متفاوتتری نسبت به سایر وزرای پیشین دارد و حضور در نمایشگاه را کارساز نمیداند، قبل از هر اقدامی انتظار میرود ریشه قاچاق را در بازار بسوزاند. چراکه حمایت از تولید صرفاً در بستن مرزهای کشور روی واردات قانونی کالا خلاصه نمیشود. زمانی که واردات ممنوع است، اما حدود نیمی از بازار را کالاهای قاچاق پر کردهاند چه سودی میتوان برای اعمال این قوانین محدودکننده در نظر گرفت؟ ایجاد فضای رقابتی برابر و انحصارزدایی دیگر رویکردی است که میتواند به شکوفایی این صنعت منجر شود.
همچنین در طول دو سال گذشته هم تولید لوازم خانگی رشد قابلتوجهی را تجربه کرده، حال اگر وزیر جدید صنعت موفق شود این تولیدات را تا شش برابر افزایش دهد، اما هزینه تولید و قیمت نهایی محصول همچنان صعودی باشند پس چه اصراری برای پر کردن انبار تولیدکنندگان وجود دارد؟ بهویژه آنکه هنوز نقدهای فراوانی بر کیفیت و خدمات پس از فروش این کالاها از سوی کارشناسان و مصرفکنندگان مطرح میشود. حال تنها در صورتی که وزارت صمت در برنامههای عملی خود حامی صنعت لوازم خانگی باشد، آنگاه میتوان حضور کمرنگ مسئولانش را در نمایشگاه امسال موجه دانست؛ در غیر این صورت چه بهانهای برای آن میتوان به میان آورد؟
نقطه عطفی در کشاکش تحریم و کرونا
پس از یک نمایشگاه کمرمق در سال ۱۳۹۹، همه برای برگزاری بزرگترین رویداد سالانه صنعت لوازم خانگی در سال جاری لحظهشماری میکردند. گویی که از مدتها قبل، نمایشگاه امسال به ترازویی برای سنجش اعتبار رویدادهای صنعت لوازم خانگی تبدیل شده بود.
گروهی با اشاره به اتفاقات سال گذشته و تأثیرات پاندمی کرونا، مرگ صنعت نمایشگاهی و پیوند آن با لوازم خانگی را حتمی میدانستند و عدهای همچنان آن را بزرگترین رویداد سالانه این صنعت قلمداد میکردند. سرانجام ۲۵ آبان ۱۴۰۰ انتظارها به پایان رسید و بیستویکمین نمایشگاه بینالمللی صنعت لوازم خانگی افتتاح شد. نمایشگاهی که نهتنها بزرگ ماند و بزرگی کرد، بلکه اکنون که یک هفته از اختتامیهاش میگذرد، میتوان از آن بهعنوان نقطه عطفی در کشاکش تحریم و کرونا یاد کرد.
ویترینی برای نمایش و رقابت
چرا باید این نمایشگاه را نقطه عطفی در صنعت لوازم خانگی بدانیم؟ پاسخ ساده است؛ حضور نزدیک به ۴۲۰ تولیدکننده در این رویداد، خود گواهی بر شکوفایی مجدد ویترین سالانه دومین صنعت بزرگ غیرنفتی کشور است. زمانی میتوان به درک دقیقتری نسبت به این رقم دست یافت که آن را در کنار آمار ۱۷۶ شرکتکنندۀ سال گذشته بگذاریم. گرچه با آغاز واکسیناسیون عمومی، طی ماههای اخیر نگرانیها نسبت به پاندمی کرونا کاهش یافته، اما نباید فراموش کرد که این ویروس همچنان جان میگیرد و کسبوکارهای فراوانی هستند که هنوز با آن دست و پنجه نرم میکنند.
گویا غیبت یکساله تولیدکنندگان لوازم خانگی در این رویداد، بسیاری از آنها را از رقبایشان عقب انداخته بود، از این رو امسال بر آن شدند تا بیش از این بازار را به رقبا واگذار نکنند. از سوی دیگر این نمایشگاه دقیقاً در بحبوحه روزهایی برگزار شد که بار دیگر موضوع تمدید قانون ممنوعیت واردات لوازم خانگی به تیتر اول رسانهها بازگشته بود. حکم حکومتی رهبر معظم انقلاب سرانجام تکلیف برندهای خارجی را تعیین کرد و مشخص شد که فعلاً در بازار ایران دیگر از این برندها، حداقل در شکل قانونی آن، خبری نخواهد بود. حال در زمان حذف ال.جی، سامسونگ، بوش و … از بازار، برگزاری یک نمایشگاه کافی است تا تنور رقابت بیش از هر زمانی داغ شود.
نمایشگاه امسال نیز فرصتی به تولیدکنندگان داد تا با شعار «تجلی دانایی و توانایی ایرانی، در خدمت توسعه ملی» به مصرفکنندۀ ایرانی این پیام را منتقل کنند که میتوانند جای خالی خارجیها را در بازار پر کنند.
زه کمانی که در بزنگاه نمایشگاه رها شد
مشارکت تولیدکنندگان در نمایشگاه امسال صرف غرفهداری نمیشد؛ آنها امسال با دست پر به نمایشگاه آمدند. در حالی که طی سالهای اخیر نمایشگاه تا حدودی از هدف اصلی خود فاصله گرفته بود و بیشتر شبیه به یک دورهمی میماند، اما سالنهای پر زرق و برق امسال نشان از جدیت شرکتکنندگان در آن داشت. گویا بیست و یکمین نمایشگاه بینالمللی صنعت لوازم خانگی همان بزنگاهی بود که فعالان صنعتی به دنبال آن میگشتند تا زه کمانی که در این سالها کشیدهاند، رها کنند.
قرار قدیمیها؛ همان جای همیشگی
سالن ۳۸ نمایشگاه بینالمللی تهران امسال هم جایی برای استقرار و تجمع قدیمیها و نامدارهای این صنعت بود. برندهایی که حالا میدانند جایی که ترمز خارجیها کشیده شده، باید با فشار بیشتری پدال گاز را بفشارند.
سَری میان سَرها
شاید تا سالها قبل بسیاری از تولیدکنندگان صنعت لوازم خانگی صرف عرضۀ یک محصول خاص شناخته میشدند، اما افزایش سبد محصولات نقطه مشترکی بود که در فعالیت بسیاری از این شرکتها مشاهده میشد. مادیران که بیشتر با تلویزیونها و مانیتورهای دو برند ایکسویژن و تیسیال شناخته میشود، در همان ابتدای سالن ۳۸ خودنمایی میکرد؛ اما با غرفهای بزرگتر و محصولاتی متنوعتر. آنطور که از غرفه مادیران نمایان بود، گویا مدیران آن قصد دارند با ورود جدیتر به صنعت لوازم خانگی، در بازار ماشین لباسشوئی، کولر گازی، یخچال و فریزر هم سری میان سرها درآورند و حداقل ۱۰ درصد از سهم بازار را از آن خود کنند.
یارِ در خانۀ ایرانیان
مادیران برای گسترش فعالیت خود رقبای سرسختی پیش رو دارد که یکی از چغرترین آنها را مخصوصاً در بازار یخچال و فریزر در غرفه روبهرو خود میدید؛ جایی که امرسان با چیدمان خوشرنگ و فانتزیاش، در همان ابتدای سالن ۳۸ چشم بسیاری از بازدیدکنندگان را به خود خیره میکرد. گویی که «اسمگ» ایتالیا این گوشه از سالن را تصاحب کرده بود.
بسیاری از ما امرسان را همواره با شعار معروف «زیبا، جادار، مطمئن» به یاد میآوریم که نشان از قدمت این شرکت در تولید یخچال و فریزر دارد، اما تغییر شعار این شرکت به «زیبا، پیشرو، مطمئن» از افزایش تنوع محصولات این شرکت به ماشین لباسشوئی، ماشین ظرفشوئی، کولر گازی و … حکایت دارد. با این حال از چیدمان غرفه هم مشخص بود که همچنان باید امرسان را در حوزۀ تولید یخچال و فریزر از مدعیان اصلی بازار بدانیم.
گرچه تلاش ما برای صحبتکردن با ساید بای سایدهای امرسان همچون لیلا حاتمی نتیجهبخش نبود، اما سهم ۲۳ درصدی این برند در بازار یخچال و فریزر نشان میدهد که امرسان طی سالها فعالیت توانسته یارِ در خانه بسیاری از ایرانیان باشد.
خبر مرتبط: غرفه مادیران در بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی
غرفهای شلوغ با نمایش یخچالهای توکار
صحبت از یخچال و فریزر باشد و نامی از «الکترواستیل» به میان نیاید؟ این برند هم که در سالن ۳۸ دیده میشد امسال با دست پرتری به نمایشگاه آمد. در میان ۲۵ مدل یخچال و فریزر، رونمایی از یخچال دوقلوی توکار و یخچالهای چهار درب، الکترواستیل را هم به یکی از شلوغترین غرفههای امسال تبدیل کرده بود.
خبر مرتبط: غرفه ی الکترواستیل در بیست و یکمین نمایشگاه لوازم خانگی
قهرمان تازه نفس
کمی آنطرفتر از الکترواستیل غرفه گلدیران مشاهده میشد. شرکتی که روزی نمایندۀ ال.جی در ایران بود، حالا با برند جی.پلاس شناخته میشود. گرچه هنوز عمر این برند به سه سال نمیرسد، اما با توجه به تجربه همکاری با کرهایها، در همین مدت کم توانستهاند سهم مناسبی از بازار را تصاحب کنند.
جی.پلاس در دومین سال حضور خود در نمایشگاه لوازم خانگی با محصولاتی نظیر ماشین لباسشوئی ۱۰٫۵ کیلویی دایرکت درایو، اسمارت برد، تلویزیونهای بزرگ و مانیتورهای گیمینگ نظر هر بازدیدکنندهای را به خود جلب میکرد.
پرقدرت با سه برند
«صنعت همتا ویرا» دیگر جوان مدعی این نمایشگاه بود. این تولیدکننده که محصولات خود را با سه برند بلانتون، گردیک و وینو عرضه میکند و به گفتۀ مدیرانش بیش از ۲۰۰ نوع محصول در نوع لوازم خانگی کوچک و بزرگ در سبد محصولات خود دارد. ادعایی که در غرفه این برند نیز ملموس بود و با بررسیهای صورتگرفته به نظر میرسد در آیندهای نزدیک بیش از پیش از این سه برند بشنویم.
قدیمی؛ اما لوکس
از ویژگیهای متمایزکنندۀ نمایشگاههای لوازم خانگی میتوان به استفاده از آشپزهایی مخصوص برای معرفی محصولات آشپزخانه اشاره کرد. امسال نیز بلانتون و تولیپس با استفاده از این شفها و طعم و بویی که در سالنها راه انداخته بودند، هر بازدیدکنندهای را حداقل یک بار به سمت خود کشیدند.
با این حال شور و حال موجود در غرفه آنها را نباید صرف سرو غذاهای خوشمزه دانست. تولیپس که سالها با نامهای ناسیونال و پاناسونیک در ایران شناخته میشد، حالا با این نام فعالیت داشته و در حوزۀ تولید لوازم خانگی کوچک آن را باید جزو قدیمیترین برندها دانست. امسال نیز این برند با آبمیوهگیری، چرخ گوشت، جاروبرقی، پنکه و مایکروفرهای جدید خود پای به نمایشگاه گذاشت و محصولات لوکس خود را با نام تولیپسپلاس معرفی کرد.
خبر مرتبط: غرفه تولیپس در بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی
ریزنقشِ جسور
هر چه در ابعاد و اندازه لوازم خانگی ریزتر شویم، باز هم برندهایی در ایران دیده میشوند که میتوانند در عرصه جهانی نقشآفرین باشند. قاشق و چنگال که شاید کوچکترین جزء لوازم خانگی به حساب آیند در ایران تولیدکنندههای تخصصی دارند که قدیمیترین و معروفترین آنها «ناب استیل» نام دارد.
گرچه بسیاری از بازدیدکنندگان برای آشنایی با بهروزترین قاشقها و چنگالها راهی این غرفه میشدند، اما پس از ورود به غرفه با برند دیگر یعنی مسترپلاس مواجه میشدند که نشان از برنامه جسورانه این شرکت برای توسعه خط تولید و عرضه محصولات توکار آشپزخانه داشت که حداقل در طرح و شمایل دست کمی از مشابه خارجی نداشتند.
خبر مرتبط: غرفه ناب استیل در بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی
کریستال ایرانی با شهرت جهانی
از سالن ۳۸ و ۳۵ و اقلام خرد و درشت برقی لوازم خانگی که بگذریم، آن سوی نمایشگاه سالنی که محل حضور تولیدکنندههای چینی و کریستال بود هم با اقبال گسترده مردم شلوغ و پر رفت و آمد بود. در ابتدای ورودی این سالن، غرفه جهان زیوان یا همان جهان کریستال با کریستالهای خوش رنگ و لعاب بیش از بقیه خودنمایی میکرد. تولیدکننده قدیمی و خوش نام کریستال در خاورمیانه که در بازارهای صادراتی هم خوشنام است.
خبر مرتبط: غرفه جهان کریستال در بیست و یکمین نمایشگاه لوازم خانگی
غیبتی که چندساله شد
طبیعتاً تحلیل و بررسی فعالیت ۴۲۰ غرفه و محصولات آن در یک گزارش امکانپذیر نیست؛ اینها فقط تعدادی از تولیدکنندگان بودند که میتوانند نمونهای از تجلی دانایی و توانایی ایرانی باشند. سایر تولیدکنندگان نیز به همین اندازه پربار و چشمنواز به نمایشگاه امسال آمدند. با این حال برندهایی نظیر اسنوا، هیمالیا، پاکشوما، سام و … همچون سال گذشته در نمایشگاه امسال هم فعالیتی نداشتند که میتواند نشانهای از وجود بعضی از اختلافات باشد که انتظار میرود متولی صنعت درصدد رفع آن برآید.
بههمرسانی نوآوریها و چالشهای فناوری
از دیگر وجوه تمایز نمایشگاه امسال میتوان به تخصصیترشدن این رویداد و مشارکت فعالتر استارتاپها و قطعهسازان اشاره کرد. در نمایشگاه امسال بود که برای اولین بار سالنی برای بههمرسانی نوآوریها و چالشهای فناوری لوازم خانگی اختصاص یافت تا شاهد تلاقی عرضه و تقاضای نوآوری در این نمایشگاه باشیم. تا جایی که در این سالن ۲۴ تفاهمنامه B2B به امضا رسید.
گرچه از جانب انصاف نمیتوان رشد تکنولوژیک و نوآوری لوازم خانگی ایرانی را نادیده گرفت، اما این نکته را هم نباید فراموش کرد که برای حضور در بازارهای بینالمللی و موفقیت در آن هنوز راه پر فراز و نشیبی وجود دارد و با برگزاری یک نمایشگاه چهار روزه نمیتوان تمام این مسیر را طی کرد.
خبر مرتبط: ۱۲۰ مذاکره B2B و عقد ۲۴ تفاهمنامه در سالن نوآوری نمایشگاه لوازم خانگی
میهمانان ویژۀ هامکس ۱۴۰۰
شاید مهمترین و اتفاق ویژه هامکس ۱۴۰۰ استقبال چشمگیر و دور از انتظار مردم از نمایشگاه بود. طوری که بسیاری از مدیران عامل شرکتها و اعضای انجمن صنایع لوازم خانگی ایران چنین حضور گستردهای را بیسابقه اعلام کردند. این استقبال شاید ناشی از خانهنشینی یکسالۀ ناشی از پاندمی کرونا و احتیاط مردم طی مدت برای حضور در اماکن عمومی نظیر بازارها و نمایشگاهها بود. از سوی دیگر، میتوان افزایش نجومی قیمتها را دلیل اصلی هجوم مردم به نمایشگاه امسال دانست.
بهویژه آنکه بسیاری از بازدیدکنندگان عمومی را زوجهای جوانی تشکیل میدادند که قصد تشکیل زندگی جدید داشتند. در گفتوگویی که با تعدادی از این افراد داشتیم، بسیاری از آنها علاوه بر آشنایی با آخرین مدلهای لوازم خانگی، این نمایشگاه را فرصتی برای چانهزنی و تخفیفگرفتن مستقیم از تولیدکننده میدانستند.
این امر نشان میدهد بهرغم تمام پیشرفتها از بعد طراحی، کیفیت و تکنولوژی که البته آنها هم هنوز با سطح استاندارد جهانی فاصله دارند، این قیمتها هستند که مشتریان را از خرید نهایی دور نگه داشتهاند و منتج به رکود بازار شدهاند. فروشندگان بازار و فعالان اقتصادی نیز در غرفهها مکرراً دیده میشدند که در حال مذاکره برای راهاندازی نمایندگیها یا توسعه کسبوکار خود بودند. موضوعی که یک امتیاز دیگر نمایشگاه را نمایان میسازد که سطح همکاریها از اولین تا آخرین مرحله تولید و توزیع میتواند گسترش دهد.
شلوغی؛ ازدحام و انفجار کرونا
گرچه حضور کمسابقۀ مردم در نمایشگاه امسال، برق شعف را در چشم مسئولان برگزاری انداخته بود، اما مشکل همیشگی نمایشگاههای تهران را نمیتوان نادیده گرفت؛ «ترافیک». قصهای که گویا در پایتخت پایانی ندارد و محل برگزاری نمایشگاههای تهران نیز پرچمدار این ماجراست. به رغم اینکه سالهاست این مشکل حتی در نمایشگاههای کمرونق موج میزند، اما گویا قرار نیست تمهیدی برای آن اندیشیده شود.
در حالی که مسئولان شرکت سهامی نمایشگاه بینالمللی ج.ا.ایران از سال ۱۳۹۶ وعده مشارکت در ساخت مترو، حفر تونل، تأسیس پل و ساخت دوربرگردان دادهاند، اما چندین شهردار تغییر کردهاند و حتی بافتار شهری آن منطقه بدتر هم شده است.
در این بین چیدمان برخی غرفهها بهگونهای بود که در تعدادی راهروها تردد همزمان دو فرد با سختی امکانپذیر میشد. گذشته از این موضوع، بستن ناگهانی و زودهنگام درب سالنها، خروج بازدیدکنندگان را با مشکل مواجه میساخت و علاوه بر بالارفتن ریسک انتقال کرونا، با ازدحام جمعیت حتی احتمال بروز آسیبهای جسمی و فیزیکی وجود داشت. اتفاقی که انتظار میرود از نمایشگاههای بعدی با شرایط بهتری مدیریت شود.
میراث ارج و آزمایش برای برندهای امروزی
سرانجام ۲۸ آبان ماه بیستویکمین نمایشگاه صنعت لوازم خانگی هم با تمام اتفاقات خوب و بدش به پایان رسید. همانطور که تا سالها نمایشگاه ۱۳۹۹ با کرونا و تعداد کم شرکتکنندگان به یاد آورده خواهد شد، هامکس ۱۴۰۰ نیز بهعنوان نقطه عطف پیوند لوازم خانگی و نمایشگاه هیچگاه از خاطرها نخواهد رفت. گرچه مسئولان وزارت صمت و بهویژه شخص وزیر علاقه چندانی برای حضور در این رویداد مهم نداشتند، اما «تصلا» در این نمایشگاه فعالیت خود را پررنگ کرد تا حداقل بخشی از مشکلات تولید را به مسئولان انتقال دهد.
«قاچاق» فصل مشترک صحبت تمام تولیدکنندگان لوازم خانگی است؛ اگر قرار باشد رقبا در یک نقطه به اشتراک نظر برسند، آن نقطه را باید مبارزه با قاچاق بدانیم که امروز حداقل سهم ۴۰ درصدی در بازار لوازم خانگی دارد. حال که دولت تمام توان خود را برای جلوگیری از ورود قانونی ال.جی، سامسونگ و حتی ترخیص کالاهای در گمرکمانده بوش به کار گرفته، انتظار میرود مبارزه جدی با قاچاق را هم بهطور ویژه کلید بزند.
به هر حال ایران همان کشوری است که قبل از تولد ال.جی و سامسونگ، با برندهای ارج و آزمایش در بازارهای بینالمللی جولان میداد، حال باید نقشه راهی تدوین شود تا اگر این برندها احیا نمیشوند، حداقل از اعتباری که برای نامهای ایرانی به ارث گذاشتهاند سایر تولیدکنندگان بهره ببرند. بدین شکل است که شعار «تجلی دانایی و توانایی ایرانی، در خدمت توسعه ملی» از حالت شعار صرف خارج و به واقعیت بدل میشود.