امروزه ماکروویو یا مایکروویو تقریباً در هر آشپزخانه پیدا میشود و جزو لوازم پرمصرف آشپزخانه است. در این مطلب قصد داریم ببینیم این وسیله جذاب که آشپزی را بسیار آسان کرده، چگونه اختراع شده، ایده اختراع آن چگونه ایجاد شده، برای نخستین بار توسط چه برندهایی تولید شده است و تفاوت ماکروویو با مایکروفر در چیست
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- داستان ایجاد ماکروویو
- نخستین برندهای تولیدکننده ماکروویو
- تفاوت ماکروویو با مایکروفر
داستان ایجاد ماکروویو
ماکروویو در سال ۱۹۴۵ توسط مهندس خودآموزی به نام پرسی لی بارون اسپنسر (percy lebaron spencer) بهصورت کاملاً تصادفی اختراع شد. وی در سال ۱۹۴۵ سرپرستی پروژهای مرتبط با رادار برای شرکت ریتیان تکنالوجیز (Raytheon Technologies Corporation)، ابر شرکت فعال در حوزه دفاعی و هوافضا بود. اسپنسر درحالیکه در حال بررسی یک لامپ خلأ (Vacuum tube) به نام مگنترون بود، متوجه شد که تکه شکلاتی در جیبش به دلیل نزدیکی با حرارت آب شده است.
او پس از مشاهده این اتفاق تصمیم گرفت آزمایش دیگری را انجام دهد و برای انجام این آزمایش، دانههای ذرت مخصوص تهیه پاپ کورن را در نزدیکی مگنترون قرارداد و مشاهده کرد پس از گذشت مدتی از قرار گرفتن ذرتها در کنار این وسیله، تمام دانهها تبدیل به پاپ کورن شدند.
اسپنسر در آزمایش بعدی خود تخممرغی را کنار مگنترون قرارداد و پس از گذشت مدتی از مجاورت تخممرغ با حرارت، متوجه شد فشاری در حال ایجاد شدن در داخل تخممرغ است و این فشار بهقدری افزایش یافت که تخممرغ منفجر شد. پس از انفجار تخممرغ اسپنسر متوجه داغ بودن زرده آن شد. او متوجه شد که انرژی کمچگالی منتشرشده از سوی مگنترون، میتواند سرعت پخت غذاها را به میزان قابلتوجهی بیشتر کند.
او پس از پی بردن به این موضوع، وسیلهای جعبه مانند با یک در ایجاد و انرژی ماکروویو یا به بیان دیگر انرژی ریزموج را به آن منتقل کرد. زمانی که درب آن وسیله بسته میشد، انرژی محبوسشده در داخل آن، باعث ایجاد میدان مغناطیسی با تراکم بالا میشد و زمانی که اسپنسر غذا را در داخل آن قرار میداد حرارت ناشی از انرژی ایجادشده در آن وسیله، باعث پخت غذا میشد. بهاینترتیب نخستین ماکروویو تاریخ ساخته شد.
یک سال پس از ساخت نخستین ماکروویو به دست اسپنسر، این وسیله تجاریسازی شد و برای نخستین بار در سال ۱۹۴۶ در رستورانی در آمریکا بهمنظور بررسی عملکردش، مورداستفاده قرار گرفت. ماکروویوهای اولیه در مقایسه با ماکروویوهای جمعوجور امروزی بسیار بزرگ بودند. ارتفاع این ماکروویوها در حدود ۱۶۷ سانتیمتر و وزن آنها بیش از ۳۴۰ کیلوگرم بود و با قیمت ۵ هزار دلار به فروش میرسیدند که برای یک ماکروویو واقعاً قیمت زیادی بود.
قیمت بالا، ابعاد بزرگ و تردید افراد در مورد کارآمد بودن مایکروفر و عملکرد خوب آن در پخت غذا باعث کاهش فروش این وسیله شد. ماکروویو در ابتدا جزو لوازم خانگی لوکس بود و تنها در رستورانهای گرانقیمت که صاحبان آنها توانایی خرید این وسیله را داشتند، استفاده میشد؛ البته طراحی ماکروویوها در مدت کوتاهی پیشرفت زیادی کرد و این دستگاهها سبکتر و ارزانقیمتتر شدند. به همین دلیل رستوراندارهای بیشتری متقاضی خرید آنها شدند.
ماکروویوها گرم کردن سریع غذاهای آماده، در هنگام سفارش آنها را امکانپذیر میکرد. درضمن استفاده از ماکروویو کاهش زبالههای غذایی، تهیه مواد غذایی تازهتر و صرفهجویی در هزینه تهیه غذا را نیز به دنبال داشت.
با پیشرفت ماکروویو و ارائه فناوریهای جدید برای آن، کاربردهای این دستگاه افزایش یافت که شامل خشککردن چیپسهای سیبزمینی و بو دادن دانههای قهوه و بادامزمینی میشد. با گذشت زمان ماکروویو به وسیلهای ضروری در بسیاری از صنایع تهیه غذا تبدیل و کاربردهای بیشماری برای آن ایجاد شد.
تبدیلشدن ماکروویو به یکی از لوازم خانگی متداول در منازل
در سال ۱۹۷۵ تقاضای عموم مردم برای خرید ماکروویو به میزان بسیار زیادی افزایش یافت و فروش ماکروویو از فروش اجاقگازهای متداول پیشی گرفت؛ زیرا با نزدیک شدن به قرن بیست و یکم مردم روزبهروز گرفتارتر میشدند و عادات آنها برای پخت غذا نیز در حال تغییر بود. افزایش سهولت و سرعت تهیه غذا به کمک ماکروویوها، باعث شد این دستگاهها به یکی از لوازم خانگی متداول تبدیل شوند و افراد زیادی برای خرید آنها وسوسه شوند
در حال حاضر ماکروویو فناوریهای مدرن و مفید زیادی دارند که آنها را به وسیلهای کارآمد برای افزایش سرعت تهیه غذا و تهیه غذایی با کیفیت با پخت بسیار خوب تبدیل کرده است. این ویژگیها به شرح زیر هستند:
- گرمایش همرفت (convection heating): در ماکروویوهای مجهز به این فناوری از یک فن در پشت المنت حرارتی دستگاه استفاده میشود تا حرارت بهطور یکنواخت در تمام فضای ماکروویو توزیع شود. گرمایش همرفت باعث پخت بهتر غذا و کاهش مدتزمان پخت آن میشود.
- پروب پخت غذا: پروب پخت غذا که شبیه به یک میله است، برای اندازهگیری دقیق دمای مواد غذایی در حین پخت، نگهداری و سرد کردن آنها است. در حقیقت با کمک این میله میتوانید مشخص کنید پخت غذا تا چه دمایی ادامه داشته باشد و پس از رسیدن غذای در حال پخت به دمای موردنظر، فرایند پخت آن متوقف شود.
- برخورداری از سنسورهای مختلف برای پخت غذا به بهترین شکل ممکن: برخی از ماکروویوهای ردهبالا و مدرن مجهز به سنسورهایی هستند که میتوانند میزان دقیق آب موجود در مواد غذایی را تشخیص دهند. اگر میخواهید غذایتان پس از پخته شدن آبدار یا برعکس کاملاً برشته باشد، حتماً باید به فکر خرید ماکروویوهای مجهز به این سنسورها باشید تا غذای پختهشده کاملاً مطابق با میل و ذائقه شما باشد.
در ضمن برخی از ماکروویوها مجهز به سنسورهای مختلفی با قابلیت تنظیم مدتزمان پخت و تنظیم انرژی موردنیاز برای پخت غذا بهصورت پویا و متغیر متناسب با وضعیت غذای در حال پخت هستند. در کل مجهز بودن ماکروویوها به سنسورهای طراحیشده برای پخت غذا بهصورت کاملاً استاندارد و بدون نقص، باعث میشود خروجی آن غذای بینقصی باشد.
- برخورداری از برنامههای پخت متفاوت: امروزه بسیاری از ماکروویوها دارای برنامههای پخت متفاوتی هستند که هر کدام از آنها مختصر گروههای غذایی خواصی هستند. هدف از ایجاد برنامههای پخت مختلف، پخت مواد غذایی به بهترین شکل و متناسب با سوفیا نرمی بافت آنها ویژگیهای منحصربهفرد آنها است.
- یخزدایی: یخزدایی مواد غذایی بهصورت طبیعی، فرایند زمانبندی است و در برخی از مواقع هم باعث خراب شدن مواد غذایی میشود؛ اما بسیاری از ماکروویوهای مدرن مجهز به قابلیت یخزدایی هستند که هم باعث میشود یخ مواد غذایی زود آب شود و هم از آسیب دیدن آنها در حین یخزدایی جلوگیری میکند.
- تایمرهای قابلبرنامهریزی: تایمرهای قابلبرنامهریزی یکی از بهترین و کاربردیترین فناوریهای ایجاد شده برای ماکروویو و اجاقگازها هستند و با کمک آنها میتوانید مدتزمان دقیق موردنظر خود برای پخت غذا را مشخص کنید تا شاهد بهترین نتیجه باشید.
نخستین برندهای تولیدکننده ماکروویو
نخستین ماکروویو تجاری به نام رادارنج (Radarange) در سال ۱۹۴۷ توسط شرکت ریتیان تکنالوجیز تولید شد. ارتفاع رادارنج ۱.۸ متر و وزن آن ۳۶۰ کیلوگرم بود و با قیمتی نزدیک به ۵۰۰۰ دلار که معادل ۲۱ هزار دلار در سال ۲۰۲۱ است، فروخته میشد. توان مصرفی نخستین ماکروویو تجاری سه کیلوات یعنی سه برابر توان مصرفی ماکروویوهای مدرن امروزی بود.
رادارنج دارای سیستم خنکسازی مایع با آب بود. این دستگاه برای نخستین بار در رستوران کشتی اناس ساوانه نصب و راهاندازی شد. در سال ۱۹۵۴ یک مدل تجاری اولیه از رادارنج با قیمت ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ دلار معادل ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار دلار سال ۲۰۲۱ عرضه شد.
ریتیان تکنالوجیز در سال ۱۹۵۲ فناوری ساخت ماکروویو خود را در اختیار شرکت اجاقسازی آمریکایی تاپان (Tappan) قرارداد. ریتیان تکنالوجیز پس از انجام این کار، قراردادهای متعددی را با برندهای مطرح لوازم خانگی ازجمله ویرلپول، وستینگهاوس و سایر برندهای مطرح فعال در این حوزه، بهمنظور بهاشتراکگذاری فناوری ساخت ماکروویو خود با این آنها امضا کرد.
برندهای مطرح مذکور این قراردادها را با هدف راهاندازی خط تولید ماکروویو در کنار اجاقگازهای قدیمی خود آغاز کردند. شرکت تاپان از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۰ چندین مدل ماکروویو توکار خود را طراحی و تولید کرد؛ البته میزان فروش این مدلها به دلیل شرایط نگهداری سخت آنها (برخی از این ماکروویو دارای سیستم خنکسازی با آب بودند)، موجود بودن فضای لازم در محل نصب این دستگاهها برای نصب توکار آنها و قیمت بالای آنها (قیمت این ماکروویوها در زمان ساخت آنها ۱۲۹۵ دلار بود که معادل ۱۳ هزار دلار سال ۲۰۲۱ است) چندان زیاد نبود.
برند ژاپنی شارپ تولید ماکروویوها را از سال ۱۹۶۱ آغاز کرد. بین سالهای ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۶ شارپ نخستین ماکروویو خود را با سینی گردان معرفی کرد که باعث میشد تمام قسمتهای غذای در حال پخت، حرارت یکسانی ببینند و بهتر پخته شوند.
در سال ۱۹۶۵ ریتیان تصمیم گرفت نسخههایی از رادارنج را برای بخش خانگی نیز تولید کند و به همین دلیل شرکت آمانا (Amana) را برای دستیابی به قابلیتهای تولیدی بیشتر خریداری کرد. ریتیان در سال ۱۹۶۷ نخستین مدل خانگی رادارنج را که مشتریان آن میتوانستند آن را روی پیشخوان آشپزخانه خود قرار دهند، معرفی کرد و با قیمت ۴۹۵ دلار که معادل ۴ هزار دلار در سال ۲۰۲۱ است، به فروش رساند.
شرکت هوافضای لیتون (Litton Industries) در دهه ۱۹۶۰ شروع به تولید ماکروویوهایی شبیه به ماکروویوهای رادارنج کرد. این شرکت ساختار جدیدی برای ماکروویوها ایجاد کرد و نقش مهمی در گسترش استفاده از ماکروویو در منازل داشت.
تعداد ماکروویوهای فروختهشده در آمریکا در سال ۱۹۷۰ به ۴۰ هزار دستگاه و در سال ۱۹۷۵ به یک میلیون دستگاه رسید؛ البته در آن زمان افزایش فروش ماکروویوهای خانگی در ژاپن سرعت بیشتری نسبت به آمریکا داشت؛ زیرا طراحی جدید ماکروویوهای خانگی در این کشور باعث کاهش قیمت آنها شده بود.
علاوه بر تاپان شرکت جنرال الکتریک نیز یکی از تولیدکنندگان اصلی ماکروویو در کشور آمریکا است. در حال حاضر برندهای برویل، توشیبا، الجی، ایکهآ، بوش، AEG و میله جزوه برترین برندهای تولیدکننده ماکروویو هستند.
تفاوت مایکروویو و مایکروفر
اکثر افراد تصور میکنند ماکروفر و ماکروویو تنها دو شیوه تلفظ متفاوت از نام یک دستگاه هستند و تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ اما جالب است بدانید که نحوه کار این دو دستگاه با یکدیگر متفاوت است. در ماکروویو غذاها با استفاده با گرمای حاصل از انتشار ریزموجها با طولموج کوتاه که شبیه پرتوهای نور است، پخته میشوند و پخت غذاها در این دستگاهها در مدتزمان کوتاهی انجام میشود؛ اما در مایکروفر اصلاً از ریزموجها و گرمای حاصل از آنها برای پخت غذا استفاده نمیشود.
در مایکروفرها از المنتهای حرارتی برای ایجاد حرارت لازم برای پخت غذا استفاده میشود و مدتزمان پخت غذاها در مایکروفرها به میزان قابلتوجهی بیشتر از ماکروویوها است. لازم به ذکر است برخی از مایکروفرها با گاز کار میکنند که سادهترین نوع این دستگاهها محسوب میشوند.
اگرچه پخت غذا با ماکروویو سریعتر انجام میشود؛ اما غذای پختهشده با ماکروفر ضرر کمتری برای بدن دارد. تحقیقات گسترده نشان داده است که غذاهایی تهیهشده با ماکروویوها میتوانند سرطانزا باشند. در ضمن بسیاری از مواد مغذی موجود در مواد غذایی مثل ویتامینها در هنگام پخته شدن آنها با ماکروویو از بین میروند.
بر اساس نتایج ثابتشده در پژوهشهای گسترده، مصرف غذاهای تهیهشده با ماکروویو باعث افزایش کلسترول بد خون و کاهش کلسترول خوب خون، کاهش گلبولهای سفید خون، کاهش مواد مقابلهکننده با باکتریها در شیر مادر و کاهش هموگلوبین خون میشوند؛ در مقابل غذاهای تهیهشده در ماکروفر به دلیل پخته شدن با حرارت معمولی، غذاهای سالمتری محسوب میشوند و مغزپختتر میشوند. یکی دیگر از برتریهای ماکروفر نسبت به ماکروویو، خطر کمتر استفاده از آنها است. ظروف غذاهای در حال گرم شدن در ماکروویو به دلیل تولید حجم بالایی از حرارت در آنها، بسیار داغ میشوند و درصورتیکه هنگام خارج کردن ظرف از ماکرویو، پوست دستتان با ظرف تماس پیدا کند، دچار سوختگی شدید و دردناک میشوید؛ البته طبیعتاً ظروف غذای در حال پخت در ماکروفر ها نیز داغ میشوند؛ اما مسلماً میزان حرارت آنها بهاندازه ظروف قراردادهشده در ماکروویوهای در حال کار نیست
سخن آخر
در این مقاله اطلاعات جالبی را در مورد تاریخچه ماکروویو بیان کردیم که شامل بیان نخستین ایده منجر به ساخت نخستین ماکروویو و همچنین معرفی نخستین برندهای تولیدکننده ماکروویو بود. در پایان مقاله هم به تفاوتهای بین مایکروفر و ماکروویو و نقاط قوت و ضعف هر یک از آنها اشاره کردیم.