همه چیز در مورد شناسه کالا

تصلا – شناسه کالا یک کد ۱۳ رقمی است که بر اساس ویژگی‌های یک کالا مثل جنس، نوع، مدل، نام تجاری و نوع کاربری آن ایجاد می‌شود. شناسه کالا شناسنامه کالا محسوب می‌شود. فروش برخی کالاها مطابق قانون فقط با وجود شناسه کالا امکانپذیر است و به همین علت کلیه کالاهای فاقد شناسه یا کالاهایی که شناسه آنها در سامانه جامع تجارت ایران تایید نشود در پلتفرم‌های آنلاین را ندارند.

شناسه ۱۳ رقمی کالا بر اساس نظام جامع طبقه‌بندی کالا توسط سازمان‌های نام برده شده تهیه و تنظیم می‌شود. برای تولید شناسه برای کالاهای مختلف خصوصیات آن کالا توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری سازمان‌ها و دستگاه‌های متخصص در این زمینه استخراج می‌شود.

اگر بخواهیم این شناسه را واضح‌تر توضیح دهیم باید به این موضوع اشاره کنیم که شناسه کالا، یک زبان مشترک برای تشریح کالایی است که در فرآیند تجاری کشور به‌خصوص بین سامانه‌های الکترونیکی مثل سامانه جامع تجارت ایران، سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی، سامانه بارنامه آنلاین و سامانه جمع انبارهای و تدارکات الکترونیکی دولت در حال ثبت شدن است.

به عبارت دیگر برای اینکه از یک کالا برداشت مشترکی میان دستگاه‌های مختلف ایجاد شود، این شناسه به صورت بارکد ایجاد می‌شود. روی هر کالا شناسه منحصر به فرد آن درج یا نصب می‌شود. برای هر شناسنامه کالا یک شناسه منحصر به فرد تخصیص داده می‌شود.

نکته مهم  این است که این شناسه ممکن است که یک شناسه داخلی باشد که توسط سامانه شناسه کالا به فرد متقاضی داده می‌شود و یا یک کد بین‌المللی معتبر با عنوان GTIN که در ادامه توضیح داده می‌شود باشد.

این کد به عنوان شناسنامه کالا شناخته می‌شود که با فراخوانی آن با روش‌هایی که در ادامه تشریح خواهد شد، اطلاعات کالایی که این کد روی آن ثبت شده است در اختیار فرد استعلام کننده قرار خواهد گرفت.

به عقیده فعالان اقتصادی در صوتی که از شناسه کالا به درستی استفاده شود و روند ثبت  آن بر اساس ضوابط تعیین شده پیش رود، نقش بزرگی در مبارزه با قاچاق کالا و همچنین تسهیل تجارت دارد.

مراحل ثبت شناسه کالا

برای دریافت شناسه کالا وارد کننده و یا تولید کننده کالا بعد از ثبت نام در سامانه جامع تجارت به آدرس NTSW.ir و احراز صلاحیت از طریق همین سامانه وارد سامانه به آدرس cid.ntsw.ir شده و بعد از اینکه برای کالای وارداتی و یا تولید خود شناسنامه‌ای تشکیل داد اقدام به دریافت شناسه کالا نماید. بعد از تکمیل شناسنامه کالا، گواهی الکترونیکی توسط سامانه ایجاد می‌شود. این گواهی توسط گمرک به صورت الکترونیکی و آنلاین دریافت می‌شود.

انواع شناسه کالا

این شناسه انواع مختلفی دارد که بسته به نوع کالا ایجاد می‌شود. انواع این شناسه‌ها به قرار زیر است

شناسه IVC

شناسه کالا با عنوان IVC کد چند رقمی است که توسط سامانه صور پروانه سازمان دامپزشکی کشور برای کالاهایی تخصیص می‌یابد که در گروه کالاهای دارویی، افزودنی، مکملی، مواد اولیه جانبی، ملزومات و تجهیزات دامپزشکی، فرآورده‌های بهداشتی، فرآورد‌ه‌های زیستی و اقلامی مثل سم‌های دامپزشکی، داروهای گیاهی و طبیعی که برای تولید و پرورش دام و طیور بکار می‌روند، قرار دارند.

شناسه تجاری فرآورده و کالا  GTIN

این نوع شناسه کالا مخفف عبارت شناسه جهانی قلم کالای تجاری است که به نوعی یک شناسه بین‌المللی است. GTIN توسط سازمان جهانی GS1 ارائه شده است و در حال حاضر در بیش از ۱۱۰ کشور دنیا معتبر و قابل استفاده است. این شناسه معمولا از ۸، ۱۲، ۱۳ یا ۱۴ رقم تشکیل شده است.

تعداد این ارقام بسته به کشوری که در آن استفاده می‌شود متفاوت است. برای مثل در کشور ما این شناسه ۱۳ رقم است. شناسه GTIN با پیش شماره ۶۲۶ شروع می‌شود. GTIN هر کالا به صورت یک بارکد دوبعدی توسط سازنده کالا در سایت جهانی ثبت می‌شود.

این شناسه باید هر سال شارژ شود. نکته مهم در مورد این کد این است که ایجاد و داشتن این کد برای کالا الزامی نیست.

شناسه IMEI

این شناسه برای دستگاه‌هایی ساخته می‌شود که دارای سیم کارت هستند و از شبکه ارتباطات سیار استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر همه گوشی‌های تلفن همراه و تبلت‌هایی که در آن‌ها سیم‌کارت قرار می‌گیرد دارای چنین شناسه‌ای هستند.

این شناسه بازگو کننده مواردی مثل شرکت تولید کننده دستگاه، برند دستگاه، مدل، کشور سازنده دستگاه، بازار هدف و همچنین شماره سریال آن دستگاه است.

شناسه VIN

شناسه VIN در واقع یک شناسه ۱۷ کاراکتری است که از ترکیب یکسری اعداد و حروف تشکیل شده است. این شناسه برای خودروها استفاده می‌شود و می‌توان کفت یکی از مهم‌ترین اطلاعات خودرو شناسه VIN آن است.

شناسه VIN زمانی اهمیت دارد که کارخانه سازنده خودرو به منظور اعمال برخی از تغییرات از مالک خودرو می‌خواهد تا خودرو را به کارخانه ارجاع دهد.

حتی زمانی که سرقت خودرو صورت می‌گیرد، اولین و مهم‌ترین اطلاعاتی که باید همیشه در دسترس باشد، همین کد VIN خودرو است.

شناسه IRC

کد IRC معمولا برای محصولات غذایی و دارویی در سامانه مرکزی سازمان غذا و دارو ثبت می‌شود. ای کد بعد از اینکه محصول توسط  کارشناس کیفی پرونده محصول تائید شد توسط وی صادر می‌شود.

این کد در ابتدای صدور در حالت برسی قرار دارد و بعد از آنکه تولید کننده محصول مستندات ثبت کالا را به دبیرخانه اداره کل تجهیزات پزشکی ارائه داد، وضعیت آن از در حال بررسی به حالت تائید تغییر خواهد کرد.

البته مستندات پرونده حتماً باید توسط کارشناس کیفی پرونده تائید شود. این کد شامل فیلدهایی مثل نام کالا، فهرست درخت کالا، شرکت سازنده آن و یا شرکت وارد کننده آن قلم جنس است. این کد به هیچ وجه قابل‌تغییر نیست و اگر مشخصات محصولی تغییر کرد باید یک شناسه جداگانه و جدید IRC به آن تخصیص داده شود.

روند دریافت شناسه IRC

هر شرکتی باید برای تمامی سایزها یا مدل‌های یک کالا کد IRC جداگانه‌ای دریافت کند. روند دریافت  شناسه IRC به این صورت است که در ابتدا شرکت در قسمت ثبت کالا کد IRC والد یا مادری را ثبت می‌کند و سپس با درج کد GTIN و توضیحات مربوط به اندازه یا مدل آن کالا که باید درست، صحیح و کامل باشد اقدام به دریافت کد IRC فرزندی می‌کند.

شناسه TSC

شناسه ارزش کالا یا Tariff Specification Cods که به صورت مخفف با عبارت TSC روی کالا نمایش داده می‌شود یک کد ۴ رقمی است که به منظور ارزش‌گذاری کالاهای وارداتی در هر ردیف تعرفه کالا پیش‌بینی شده است.

برای تولید کد یا شناسه کالا TSC برای کالاهایی که فاقد شناسنامه هستند باید در قسمت درخواست این شناسه کارتابل EPL قبل از اظهار به گمرک ایران اقدام نمود.

برای تائید و دریافت این کد استانداردهای درخواستی در TSC الزامی است و افرادی که برای درخواست این شناسه اطلاعات اشتباه، ناقص و یا تکراری وارد می‌کنند در لیست سیاه قرار گرفته و کد TSC برای آن‌ها صادر نخواهد شد.

شناسه کالا برای لوازم خانگی

در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ دستورالعمل دریافت شناسه کالا برای لوازم خانگی موجود در بازار و انبارها به منظور تعیین تکلیف لوازم خانگی فاقد شناسه کالا که در انبارهای و یا بازارهای لوازم خانگی موجود بودن توسط وزارت صمت( صنعت، معدن و تجارت) ابلاغ شد.

این طرح که برای شناسنامه دار کردن لوازم خانگی ایجاد شده است بعد از حذف طرح شبنم در دستور کار قرار گرفت. اساس ایجاد کد شناسه کالا برای لوازم خانگی بیشتر برای شفاف‌سازی و کنترل قاچاق کالا و در راستای اجرای آیین نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده است.

برای ایجاد کد شناسه  برای محصولات لوازم خانگی وارد کننده و یا تولیدکننده کالا ابتدا محصول خود را ر در سامانه مخصوص ثبت می‌کند. به منظور ایجاد تمایز میان اقلام مختلف یک کالا یک شناسه رهگیری به فرد ثبت نام کننده داده می‌شود.

در واقع سامانه ثبت کالا به منظور ایجاد یک زبان مشترک در طول چرخه تجاری کالا از تولید یا واردات تا عرضه ایجاد شده است.

کد شناسه کالا برای لوازم خانگی حاوی اطلاعاتی است که نه تنها باعث شفاف سازی مسیر تجارت یک کالا می‌شود بلکه حقوق مصرف کننده را نیز حفظ می‌کند. چون مصرف کننده می‌تواند با استفاده از این شناسه از صحت و سقم کالا مطلع و مطمئن شود.

بر اساس دستورالعمل ابلاغی همه تولید کنندگان و وارد کنندگان لوازم خانگی باید بر روی تمامی محصولات لوازم خانگی شناسه لوازم خانگی را ثبت کنند.

بر این اساس کلیه واردکنندگان، تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان عمده و خرده که فاقد شناسه کالا هستند می‌توانند با مراجعه به سایت مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران که به عنوان نماینده انحصاری سازمان جهانی GS1 کد بین‌المللی شناسه کالا را ارائه می‌دهد به آدرس http://www.irancode.ir مراجعه کرده و برای کالای خود شناسه کالا دریافت کنند.

شناسه اصالت کالا

شناسه اصالت کالا یک کد ۱۶ رقمی منحصر به فرد است که متناظر با UID ( شناسه اختصاصی بدون تکرار ارقام که دارای طول ثابت ۲۰ است و شرکت صاحب پروانه طبق استاندارد خاصی آن را تولید می‌کند) کالا است.

این شناسه ۱۶ رقمی روی برچسب کالا قرار دارد و با لایه‌ای پوشانده می‌شود و مصرف کننده کالا بعد از خریداری کالا می‌تواند پوشش این کد را برداشته و با استفاده از اطلاعات مندرج روی برچسب و طی مراحل ذکر شده با وارد کردن این کد از اصالت کالای و فرآورده خریداری شده مطلع شود.

انواع برچسب‌های شناسه کالا

برچسب شبنم

برچسب اصالت

برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت

در حال حاضر کلیه محصولاتی که در حوزه سلامت تولید و یا وارد می‌شوند باید دارای یکی از برچسب‌های اصالت کالا یا برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت باشند.

برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت دارای ۵ بخش مختلف است که عبارت‌اند از:

شناسه تجاری فرآورده یا GTIN

 شناسه ردیابی و رهگیری یا UID

– شماره سری ساخت یا Lot/Batch Number

– تاریخ انقضا یا Exp Date و شناسه اصالت.

برای اطلاع از اصالت کالا، خریدار باید می‌بایست وارد آدرس ttac.ir شده و سپس یکی از کدهایی را که روی کالا قرار دارد در محل مورد نظر وارد کند.

همچنین برای اطلاع از اصلت کالا می‌توان کد ۱۶ رقمی را که توسط لایه‌ای پوشانده شده است به سر شماره ۲۰۰۰۸۸۲۲  ارسال کند و یا همین کد را از طریق تلفن گویا ۰۲۱۶۱۸۵  بررسی و کنترل کند تا از اصالت کالای خریداری شده خود مطمئن شود.

همچنین اصالت کالا را می‌توان با استفاده از بارکد درج شده روی کالا بررسی کرد. برای بازخوانی این بارکدها حتماً روی گوشی تلفن همراه خود سامانه TTAC را نصب کنید. اگر هرگونه مغایرتی در خصوص اطلاعات دریافتی مشاهده کردید و یا فرآورده خریداری شده تائید نشد، اصالت کالا مورد تائید نیست و باید این موضوع را به معاونت غذا و دارو اطلاع دهید.