تصلا-آیا می‌دانید تماشای تلویزیون از چه زمانی برای نوزاد مناسب است و آسیبی به او نمی‌زند یا اینکه چرا نوزاد نباید قبل از زمان مناسب، تلویزیون دیدن را شروع کند. در این مطلب قصد داریم به این دو سؤال مهم پاسخ دهیم و روش‌های جایگزین مناسب برای سرگرم کردن نوزادان و کودکان و دور کردن آنها از تلویزیون را نیز بیان کنیم. در پایان مقاله هم روش‌های مؤثر و مناسب برای کاهش تأثیرات منفی تماشای تلویزیون روی کودکان را بیان خواهیم کرد.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- سن مجاز شروع تماشای تلویزیون برای نوزادان و کودکان
- اثرات منفی تماشای تلویزیون توسط کودکان زودتر از سن مجاز
- روش‌های جایگزین تماشای تلویزیون برای سرگرم کردن کودکان
- آیا تماشای تلویزیون می‌تواند منجر به ایجاد اوتیسم در کودکان شود؟
- راهکارهای کاهش تأثیرات بد تماشای تلویزیون روی کودکان
در ادامه نتایج پژوهش دکتر «دیوید هیل» (David Hill)، پژوهشگر حوزه کودک، در مورد خطرات تماشای تلویزیون توسط نوزادان قبل از سن مجاز و مناسب را بیان خواهیم کرد.
سن مجاز شروع تماشای تلویزیون برای نوزادان و کودکان
دکتر هیل در مقاله‌ای در رابطه با نتایج پژوهش مذکور خود، گفته زمانی که به والدین می‌گوید طبق نظر متخصصان حوزه فعالیت‌های پژوهشی مرتبط با کودکان، تماشای تلویزیون توسط نوزادان قبل از ۱۸ تا ۲۴ ماهگی آنها می‌تواند آسیب‌زننده باشد، شوکه می‌شوند؛ زیرا به گفته این پژوهشگر، تقریباً تمام والدینی که با او صحبت کرده‌اند، از تماشای تلویزیون توسط کودکانشان قبل از این سن جلوگیری نکرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد ۹۲.۲ از خردسالان از یک‌سالگی تلویزیون دیدن و استفاده از گوشی را شروع کرده‌اند و حتی برخی از آنها از چهارماهگی برای نخستین بار با تلویزیون و گوشی مواجه شده‌اند. طبق یک گزارش منتشرشده در آمریکا، کودکان زیر دو سال این کشور روزانه در حدود یک ساعت تلویزیون می‌بینند و کودکان ۲ تا ۸ ساله روزانه دو ساعت را مقابل تلویزیون می‌گذراند.
هنگامی‌که به والدین گفته می‌شود اجازه ندهند کودکانشان قبل از سن مجاز تلویزیون دیدن و استفاده از گوشی را شروع کنند، آنها در پاسخ می‌گویند «اما فرزندم تلویزیون را دوست دارد»! اگرچه ممکن است خیره شدن نوزادان به تلویزیون در هنگام تماشای آن، باعث شود والدین تصور کنند که فرزندشان تلویزیون دیدن را دوست دارد؛ اما همه چیز آن‌طور که به نظر می‌رسد نیست.
اگرچه ممکن است رنگ‌های متنوع و درخشان توجه نوزادان را به تلویزیون جلب و نگاه آنها را به سمت جعبه جادویی خیره کنند، اما فقط تصاویر در حال نمایش برای کودکان جذاب است و مسلماً مغز یک انسان شش‌ماهه یا یک‌ساله توانایی درک معنا و مفهوم تصاویر در حال نمایش را ندارد.
در کل توصیه می‌شود خردسالان تا سن ۱۸ ماهگی از تماشای تلویزیون منع شوند و والدین اجازه این کار را به آنها ندهند؛ البته پس از دوسالگی وضعیت فرق می‌کند و کودکان می‌توانند با تماشای تلویزیون برخی از مهارت‌ها را به دست آورند که از میان آنها می‌توان به مهارت‌های مرتبط با ریاضی، مهارت‌های علمی، مهارت‌های مرتبط با حل مشکلات و انجام رفتارهای اجتماعی مناسب اشاره کرد.
تقریباً ۱۸ ماه طول می‌کشد که مغز انسان به تکامل لازم برای درک تصاویر در حال نمایش در نمایشگرها برسد و بتواند ابن تصاویر را با نمونه‌های آنها در دنیای واقعی مطابقت دهد.
کودکان و خردسالان نیاز دارند نحوه برقراری تعامل و ارتباط با اطرافیان خود را فرا گیرند. اگرچه استفاده از قابلیت تماس صوتی و تصویری برای برقراری ارتباط کودکان با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های خود که دور از آنها هستند و شنیدن صدای آنها یا دیدن آنها از طریق این کانال‌های ارتباطی، هیچ مشکلی ندارد؛ اما وسایل دیجیتالی ازجمله تلویزیون‌ها تنها یک سری تصاویر را به کودکان و خردسالان نمایش می‌دهند و اپلیکیشن‌های موبایل طراحی‌شده برای کودکان هم غالباً یک سری مفاهیم پایه را آموزش می‌دهند و از کودکان می‌خواهند با لمس کردن نمایشگر یا کشیدن انگشت روی آن، یک سری کارها را انجام دهند
اما در دنیای واقعی زمانی که روی اجسام واقعی با دست ضربه می‌زنیم یا روی آنها انگشت می‌کشیم (درست مانند زمانی که در اپلیکیشن‌ها این کار را می‌کنیم)، هیچ واکنشی را مشاهده نمی‌کنیم. به همین دلیل کودکان گروه سنی کمتر از ۱.۵ تا ۲ سال نمی‌توانند به رابطه ذهنی مناسبی بین اجسام مجازی موجود در اپلیکیشن‌ها و همتایان واقعی آنها در دنیای واقعی، دست پیدا کنندِ.
این موضوع در مورد تماشای تلویزیون نیز صدق می‌کند و کودکان نمی‌توانند رابطه‌ای بین تصاویر در حال نمایش در تلویزیون با آنچه در دنیای واقعی می‌گذارد، بیابند.
در حقیقت کودکان برای یادگیری مفاهیم و اصولی که لازم است بدانند، باید اجسام مختلف را از ابعاد و نماهای مختلف می‌بینند، آنها را لمس کنند، تکان دهند و حتی پرت کنند و صدای واقعی و شبیه‌سازی‌نشده اجسام صدادار را بشنوند.
اثرات منفی تماشای تلویزیون توسط خردسالان زودتر از سن مجاز
نتایج پژوهش‌های مرتبط با حوزه کودکان و نظرات صاحب‌نظران حوزه نشان می‌دهد که تماشای تلویزیون توسط کودکان زودتر از سن مجاز، اثرات منفی غیرقابل‌اغماضی دارد. این اثرات هم روانی و هم جسمی هستند. مهم‌ترین موارد این اثرات به شرح زیر هستند:
تأثیر منفی بر روند توسعه و رشد مغز
همان‌طور که گفتیم تماشای تلویزیون برای نوزادان هیچ فایده‌ای ندارد و تنها دلیل خیره شدن آنها به تلویزیون، دنیای رنگی در حال نمایش در آن است. نوزادان و خردسالان نمی‌توانند تصاویر در حال نمایش در تلویزیون را با نمونه‌های واقعی آنها در دنیای حقیقی مطابقت بدهند؛ به‌عنوان‌مثال زمانی که کودکی با سنی کمتر از ۱.۵ تا ۲ سال، تبلیغ یک اسباب‌بازی را در تلویزیون می‌بیند، نمی‌فهمد که اسباب‌بازی در حال تبلیغ، همان اسباب‌بازی در دستش است.
چنانچه والدین مانع تماشا کردن کودکانشان در سنین کمتر از سن مجاز نشوند، متأسفانه کودک دائماً روی محتوای در حال نمایش در تلویزیون تمرکز می‌کند و دیگر به انجام کارهای سرگرم‌کننده فیزیکی علاقه‌ای نشان نمی‌دهد.
چنین اتفاقی در درازمدت روند تکامل مغز را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد. نتایج پژوهش‌های مرتبط با مواجهه کودکان با تلویزیون و سایر انواع نمایشگرها نشان می‌دهد که تماشای تلویزیون یا سایر انواع نمایشگرها هیچ مزیت شناختی برای کودکان ندارد و هیچ دلیلی وجود ندارد که ثابت کند تماشای تلویزیون برای کودکان کمتر از ۱.۵ تا ۲ سال مفید است و آنها باید تلویزیون تماشا کنند.
در ضمن تماشای تلویزیون می‌تواند میزان توجه و تمرکز کودکان را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. جالب است بدانید که تماشای بیش از حد تلویزیون نه‌تنها فرایند رشد مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه روی رشد فیزیکی افراد نیز تأثیر بدی دارد.
تأثیر منفی روی یادگیری مهارت‌های اجتماعی
زمانی که کودکان زودتر از سن مناسب مقابل نمایشگرهای مختلف قرار گیرند و معتاد دیدن آنها شوند، فرایند یادگیری مهارت‌های مختلف توسط آنها مختل می‌شود و در آینده نمی‌توانند با نگاه به چهره افراد، وضعیت روحی و روانی آنها را تشخیص دهند و به همین دلیل کمتر می‌توانند افراد مختلف را درک و با آنها همدردی کنند.
در ضمن پژوهش‌ها نشان داده است که کودکانی که زودتر از دو سال دائماً تلویزیون نگاه می‌کنند یا گوشی دستشان می‌گیرند، نمی‌توانند برقراری ارتباط و تعامل با دیگران را فرا گیرند
به تأخیر انداختن شروع فرآیند حرف زدن و یادگیری زبان توسط کودکان
طبق مطالعات انجام‌شده توسط آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (American Academy of Pediatrics) که در زمینه کار روی استانداردهای مرتبط با سلامتی کودکان و حفظ سلامتی این گروه از افراد یا ارتقای آن فعالیت می‌کند، والدین در هنگام بازی با کودکان هر ساعت به‌طور متوسط ۹۴۰ کلمه را بیان می‌کنند و اگر در حین بازی آنها با کودکان، تلویزیون هم روشن باشد، حتی اگر هیچ‌کس تلویزیون تماشا نکند، اما کودک حواسش به تلویزیون باشد، این عدد به ۷۷۰ کلمه در ساعت کاهش پیدا می‌کند.
بنابراین زمانی که کودک غرق در تماشای تلویزیون می‌شود، ناخودآگاه والدین هم کمتر با او حرف می‌زنند و اگر نوزاد یا کودک بخش زیادی از زمان بیداری خود را صرف تلویزیون دیدن کند، طبیعتاً والدینش هم کمتر و کمتر با او حرف می‌زنند و همین موضوع باعث می‌شود توانایی حرف زدن و یادگیری زبان توسط کودک دیرتر و دیرتر شروع شود و به‌اصطلاح دیرتر زبانش باز شود
بنابراین اگر والدین به کودکان زیر ۱.۵تا ۲ سال اجازه دهید تلویزیون تماشا کنند، ناخواسته به کودک خود ظلم می‌کنید و باعث می‌شوید دیرتر از نعمت حرف زدن برخوردار شود. همچنین پژوهش‌های مرتبط با تماشای تلویزیون نشان داده است که کودکان کمتر از یک سالی که در روز بیشتر از یک ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند، در یادگیری زبان دچار مشکل می‌شوند.
اگر می‌خواهید زبان کودکتان در زودترین زمان ممکن باز شود، باید خودتان برای او وقت صرف کنید و با او حرف بزنید
آسیب دیدن بینایی
معمولاً کودکان در هنگام تماشای تلویزیون کمتر از بزرگ‌سالان پلک می‌زنند و خیره شدن آنها به تلویزیون می‌تواند تأثیرات بدی مثل چشم‌درد، قرمزی چشم و حتی تار شدن دید را به دنبال داشته باشد. طبیعتاً هرچقدر زمان تماشای تلویزیون و خیره شدن به آن بیشتر شود، شدت این مشکلات هم به همان نسبت بیشتر می‌شود و بینایی کودکان بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرد.
تماشای طولانی‌مدت تلویزیون در ابتدا باعث ایجاد مشکلات بینایی کوتاه‌مدت و درنهایت منجر به ایجاد مشکل نزدیک‌بینی در کودکان و مجبور شدن آنها به استفاده از عینک می‌شود
کاهش میزان انجام فعالیت‌های مفید برای کودکان
طبق گفته فردریک زیمرمن Frederick Zimmerman، استادیار بخش مرتبط با ارائه خدمات (Health Services) مرتبط با سلامتی دانشگاه واشنگتن (University of Washington)، تماشای طولانی‌مدت تلویزیون توسط نوزادان و کودکان، آنها را از انجام فعالیت‌های مفید برای توسعه ذهنی آن، مثل بازی آنها با والدین و اطرافیان خود یا بازی با اسباب‌بازی‌هایی مثل عروسک، اسباب‌بازی و آجرهای اسباب‌بازی طراحی‌شده برای ساخت سازه‌های مختلف، دور می‌کند؛ بنابراین هرچقدر کودک بیشتر تلویزیون تماشا کند، ذهن و روان او به همان نسبت دیرتر توسعه می‌یابد و به تکامل لازم می‌رسد
جالب است بدانید که میزان یادگیری کودکان در هنگام بازی با والدین و دیدن حالات چهره آنها، شنیدن تون صدای آنها در مقایسه با زمانی که تلویزیون تماشا می‌کنند، بسیار بیشتر است و توانایی یادگیری زبان در حالت اول به میزان بسیار بیشتری در کودکان تقویت می‌شود.
بدون تردید تماشای تلویزیون توسط کودکان اصلاً نمی‌تواند جای انجام فعالیت‌های فیزیکی را بگیرد. اجازه دهید با بیان مثالی مفهوم این جمله را بیشتر برای شما روشن کنیم. قطعاً تماشای یک توپ در حال چرخش در تلویزیون نمی‌تواند مانند زمانی که خود کودک با آن توپ بازی می‌کند، ذهن او را توسعه دهد؛ زیرا زمانی که توپ روی زمین می‌غلتد، کودک نمایی سه‌بعدی از توپ را تماشا می‌کند، اما در تلویزیون تنها نمایی دوبعدی از آن را می‌بیند.
چرخش توپ در دنیای واقعی باعث تقویت دید کودک، تقویت هماهنگی بین دست و چشم، تقویت تفهیم ارتباط بین سرعت و مسافت (کودک می‌فهمد هرچقدر توپ سریع‌تر حرکت کند، مسافت طی‌شده توسط آن در زمان مشخص بیشتر می‌شود) و حتی تقویت مهارت‌های اجتماعی می‌شود. مطمئناً تماشای تلویزیون به تقویت هیچ یک از موارد مذکور کمکی نمی‌کند.
تأثیر منفی روی عادات غذای کودکان
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تماشای تلویزیون در حین غذا خوردن باعث می‌شود عملکرد مغز در زمینه تشخیص سیری، مختل شود و این اختلال پرخوری افراد را به دنبال خواهد داشت، اگرچه ممکن است به دلیل اینکه معمولاً حواس کودکان در هنگام دیدن تلویزیون پرت می‌شود، آنها غذای کمتری بخورند،
اگرچه مطالعات اختصاصی در مورد این موضوع در رابطه با کودکان انجام نشده است، اما در صورت انجام این پژوهش‌ها ممکن بود نتایج مشابهی را می‌دیدیم، مخصوصاً در مورد کودکان سنین بالاتر که بیشتر از کودکان کم سن و سال‌تر غذای جامد مصرف می‌کنند. در کل تماشای تلویزیون در حین غذا خوردن می‌تواند در بلندمدت باعث دور شدن افراد از عادات غذایی سالم و چاقی آنها یا کمبود وزن آنها شود.
تأثیر منفی روی خواب
تماشای تلویزیون می‌تواند باعث به هم خوردن الگوی سالم خواب و زمان خوابیدن و بیدار شدن کودکان کم سن و سال نیز شود. این مشکل زمانی تشدید می‌شود که کودکان عادت داشته باشند تا آخر شب تلویزیون تماشا کنند و شب‌ها کمتر بخوابند.
جالب است بدانید که حتی نوع محتوایی که کودکان تماشا می‌کنند، می‌تواند خواب آنها را مختل کند؛ تماشای برخی از محتواها باعث می‌شود مغز کودکان حتی پس از تماشای تلویزیون همچنان فعال باقی بماند و همین موضوع باعث می‌شود کودکان شب تا صبح خواب درستی نداشته باشند.
برخی از تلویزیون‌ها در حین نمایش تصاویر میزان زیادی نور آبی منتشر می‌کنند و انتشار این نور توقف ترشح هورمون ملاتونین را که هورمون تنظیم‌کننده سیکل خواب‌وبیداری است، به دنبال دارد.
روش‌های جایگزین تماشای تلویزیون برای سرگرم کردن کودکان
قطعاً کودکان تنها می‌خواهند سرگرم شوند و اگر تلاش کنید آنها را با روش‌های مناسبی سرگرم کنید، تمایل کمتری به تماشای تلویزیون نشان می‌دهند یا حتی ممکن است اصلاً تلویزیون را فراموش کنند. والدین باید روش‌هایی را برای سرگرمی کودکان خود انتخاب کنند که هم حواس آنها در تلویزیون پرت کند و هم برای کودکان مفید باشند. برخی از این روش‌ها به شرح زیر است:
بازی کردن
والدین می‌توانند با روش‌های سرگرم‌کننده و بازی، فرصت‌های زیادی را برای حرف زدن با کودکان خود و برقراری تعامل با آنها ایجاد کنند. طبیعتاً بازی با کودکان برای برقراری ارتباط با آنها، به زمان خاصی نیاز ندارد و می‌توانید هر زمانی که احساس کردید کودکتان کسل و بی‌حوصله است، با یک اسباب‌بازی ساده بازی با او را شروع کنید.
شما می‌توانید با استفاده از اسباب‌بازی‌های سخنگو توانایی حرف زدن و یادگیری زبان را در کودکان خود تقویت کنید. انجام بازی‌های نوستالژی پرجنب‌وجوش نیز روش مناسبی برای دور کردن کودکان از تلویزیون است.
درگیر کردن کودک در کارهای روزمره
شما می‌توانید هنگام انجام روزمره خود، کودکانتان را نیز درگیر آنها کنید تا هم از تلویزیون فاصله بگیرند و هم به‌خودی‌خود مهارت‌های مفیدی را فرابگیرند؛ مثلاً زمانی که در حال آشپزی هستید، می‌توانید کودک خردسالتان را نیز روی صندلی کنار خود بنشانید و به او هم چند کاسه و بشقاب و مقداری مواد غذایی خام بدهید و از او بخواهید او هم آشپزی کند.
حتی می‌توانید هنگام تاکردن لباس‌ها وانمود کنید که به کمک نیاز دارید و از او بخواهید به شما کمک کند. همچنین می‌توانید در مورد کارهایی که انجام می‌دهید به کودکتان توضیح دهید و زمانی که سعی می‌کند حرف بزند، جوابش را بدهید و برای حرف زدن تشویقش کنید.
انجام بازی‌های درگیرکننده حواس پنج‌گانه
بهترین بازی برای درگیر کردن حواس کودک، ایجاد اشکال هنری روی کاغذهای شطرنجی با استفاده از رنگ‌های خوراکی است. شما می‌توانید این رنگ‌های خوراکی را با استفاده از غذاهایی مثل آبگوشت و پوره تهیه کنید. استفاده از خاک رس مناسب کودکان نیز برای کودکان بزرگ‌تر بلامانع است.
همچنین آینه‌های مخصوص کودک می‌تواند دقت بصری کودکان را در مقایسه با تماشای تلویزیون به میزان بسیار بیشتری تحریک کند. استفاده از اسباب‌بازی‌های طراحی‌شده برای درگیر کردن حواس پنج‌گانه کودکان و تقویت آنها باعث می‌شود تمایل کودکان برای تماشای تلویزیون کمتر شود.
کتاب‌خوانی
آیا می‌دانید مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (Centers for Disease Control and Prevention) خواندن کتاب برای کودکان دوساله را نیز توصیه کرده است؟ کتاب خواندن یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت توانایی‌های گفتاری کودکان در زمان مناسب است. پیشنهاد می‌شود برای کودکان کتاب‌هایی را انتخاب کنید که تصویر و حروف چاپ‌شده با فونت بزرگ داشته باشد. در صورت انتخاب کتاب‌های دارای تصویر می‌توانید با انگشتان به تصاویر اشاره کنید و نام آنها را برای کودکتان بگویید یا در مورد آنها توضیح کوتاهی برای او بدهید.
خواندن آواز و سرود و لالایی
انجام این کار نیز کمک زیادی به سرگرم شدن کودکتان می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم در هنگام خواندن آواز و ترانه مستقیماً به چشم کودکانتان نگاه کنید تا آنها متوجه شوند برای آنها آواز می‌خوانید.
حتی می‌توانید کودکتان را تشویق کنید با شما همراهی کنند؛ حتی اگر کودکان با آغوم آغوم کردن با شما همراهی کنند، نیز به هدفتان رسیده‌اید. حتی می‌توانید هنگام آواز خواندن از اسباب‌بازی‌های جذاب برای کودکان کم سن و سال مانند جقجقه استفاده کنید تا آواز و ترانه‌خوانی شما برای کودکان جذاب‌تر شود.
بازی کردن در فضای باز
بازی کردن در فضای باز به‌شدت برای کودکان مفید است. شما می‌توانید کودکان را به ساحل ببرید یا با او به منطقه‌ای جنگلی بروید و همراه با کودکتان زیر سایه درختان بخوابید تا کودکتان غرق در مناظر درختان و پرندگان و آوازخوانی آنها شوید.
اگر کودکتان نوپا است، می‌توانید دست او را بگیرید و او را آهسته کنار خود راه ببرید. قطعاً کودک در فضای بیرون از خانه با صحنه‌های جذابی مواجه می‌شود که دیدن آنها می‌تواند باعث تحریک شناختی آن شود. تأثیر دیدن مناظر در تحریک شناختی کودکان بسیار بیشتر از زمانی است که تلویزیون تماشا می‌کنند.
آیا تماشای تلویزیون می‌تواند منجر به ابتلای کودکان به اوتیسم شود؟
هنوز شواهدی وجود ندارد که تأثیر تماشای تلویزیون برای ایجاد این پدیده ناخوشایند در کودکان یا افزایش خطر ایجاد اوتیسم در آنها را ثابت کند؛ اما مطالعه‌ای نشان داده است کودکانی که در یک‌سالگی در مقایسه با سایر کودکان، بیشتر در حال تماشای تلویزیون یا سایر نمایشگرها بوده‌اند، نشانه‌های مرتبط با اختلال طیف اوتیسم در سن سه‌سالگی در آنها ایجاد شده است و مواجهه طولانی‌مدت با انواع نمایشگرها با ایجاد چنین مشکل قابل‌توجهی در آنها، بی‌ارتباط نبوده است.
اختلال طیف اوتیسم به معنی عدم توانایی افراد در برقراری روابط اجتماعی و درک مفاهیم مختلف یا انجام یک سری رفتارهای تکراری است. این اتفاق ناخوشایند در بین کودکان پسر بیشتر مشاهده شده است؛ البته ابتلا به اوتیسم چندین دلیل دارد و محققان در حال بررسی دلایل احتمالی ایجاد مشکل و اثبات تأثیر یا عدم تأثیر آنها در ابتلای افراد به این اختلال روانی است.
راهکارهای کاهش تأثیرات بد تماشای تلویزیون روی کودکان
چنانچه کودک شما هنوز دوساله نشده و دیگر به تماشای تلویزیون معتاد شده است و زمانی که به او اجازه نمی‌دهید تلویزیون تماشا کند، بدخلق می‌شود و دیگر نمی‌توانید جلوی تلویزیون دیدن او را بگیرید، با روش‌های زیر می‌توانید حداقل تا حدودی تأثیر اثرات منفی تماشای تلویزیون روی او را کمتر کنید.
محدود کردن مدت‌زمان تماشای تلویزیون
هر روز تنها مدت‌زمان محدودی به کودکان اجازه تماشا کردن تلویزیون را بدهید (مثلاً ۳۰ دقیقه در روز). به والدین توصیه می‌شود در صورت امکان قبل از اینکه کودکانشان تلویزیون تماشا کند، خود آنها یا پرستار کودک‌شان، به‌اندازه کافی و لازم با کودکان بازی کنند و با آنها وقت بگذرانند.
همچنین توصیه می‌شود زمانی که کودکان در حال بازی با والدین و یا پرستار خود هستند، از هرگونه وسیله دیجیتالی دور باشند. بازی کردن کودکان با اطرافیان خود و دور ماندن آنها از وسایل دیجیتالی به رشد خلاقیت‌شان کمک زیادی می‌کند.
انتخاب برنامه و اپلیکیشن مناسب برای کودکان
درصورتی‌که کودک شما علاقه زیادی به تماشای تلویزیون یا استفاده از گوشی دارد، حتماً تنها اجازه دهید برنامه تلویزیونی مناسب را تماشا و از اپلیکیشن مناسب سن خود استفاده کند. در ضمن هنگامی‌که کودکتان در حال تماشای تلویزیون یا استفاده از گوشی است، او را همراهی کنید و در مقابل تلویزیون یا در حال استفاده از گوشی، تنها به حال خودش رها نکنید.
همان‌طور که گفتیم مهارت‌های مرتبط با یادگیری زبان و همچنین مهارت‌های شناختی، زمانی در کودکان ایجاد می‌شوند و رشد می‌کنند که کودک با والدین و اطرافیان خود ارتباط و تعامل داشته باشد.
درصورتی‌که کودک شما به استفاده از گوشی و اپلیکیشن‌های مختلف علاقه‌مند است، قبل از نصب و استفاده از اپلیکیشن موردنظرتان، نظرات مرتبط با آن را در اپ استورهای مختلف بخوانید.
درضمن مطمئن شوید که اپلیکیشن‌هایی که قصد استفاده از آنها را دارید، از تمام استانداردهای لازم برای استفاده کودکان از آنها برخوردار هستند.
هشیار بودن در مورد تبلیغات
طبیعتاً تبلیغات در بین برنامه‌های تمام شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شوند و بسیاری از اپلیکیشن‌های موبایل هم پر از تبلیغات گوناگون هستند. برای جلوگیری از تأثیرات منفی احتمالی تماشای تبلیغات نامناسب روی کودکان، تنها اجازه تماشای برنامه‌های شبکه‌های دارای محتوای مناسب کودکان و بدون تبلیغات را به کودکان بدهید یا برنامه‌های مناسب بدون تبلیغ را برای کودکتان ضبط کنید.
همچنین توصیه می‌شود در صورت تمایل برای خرید دستگاه‌های دیجیتالی برای کودکان یا اصرار آنها برای داشتن چنین دستگاه‌هایی، تنها دستگاه‌هایی را انتخاب کنید که به‌طور ویژه برای کودکان طراحی و تولید شده باشند (مثل تبلت‌های مخصوص کودکان) و دارای محتوای مناسب برای این گروه سنی باشند. در ضمن زمان مناسب و ایدئال برای خرید چنین دستگاه‌هایی برای کودکان بعد از دوسالگی آنها است.
کتاب خواندن برای کودکان در کنار تماشای تلویزیون توسط آنها
همان‌طور که گفتیم کتاب خواندن برای بچه‌ها می‌تواند یکی از راه‌های جایگزین تماشای تلویزیون برای سرگرم کردن آنها باشد. چنانچه نمی‌توانید کودکانتان را در سن غیرمجاز از تماشای تلویزیون منع کنید، حداقل تلاش کنید آنها در کنار تماشای تلویزیون با کتاب‌خوانی نیز آشنا شوند.
اگر کتاب‌های مناسب کودکان را با صدای بلند برای آنها بخوانید، دایره لغات آنها گسترده و گسترده‌تر می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده است نوزادان هر چه بیشتر در نخستین ماه‌های زندگی خود کلمات مختلف را بشنوند و هر چه بیشتر با آنها صحبت شود، در سه‌سالگی دایره لغات بهتری خواهند داشت.
همچنین توصیه می‌شود از استفاده از کتاب‌خوان‌های دیجیتال توسط کودکان جلوگیری شود، زیرا این وسایل نیز دارای عناصر گرافیکی هستند که باعث می‌شوند حواس کودکان پرت شود و نتوانند معنا و مفهوم محتواهای مختلف (مثل داستان) را به‌درستی درک کنند.
سخن آخر
حداقل زمان مناسب برای آغاز تماشای تلویزیون توسط نوزادان و کودکان سن ۱۸ تا ۲۴ ماهگی است و در صورت شروع تماشای تلویزیون توسط کودکان قبل از این سن، عواقب بدی در انتظار آنها است که شامل آسیب کوتاه‌مدت و بلندمدت به بینایی، مختل شدن سیکل مناسب خواب‌وبیداری کودکان، مختل شدن فرایند رشد و توسعه مغز می‌شود.
به تأخیر افتادن باز شدن زبان کودکان و یادگیری زبان توسط آنها، به تأخیر افتادن زمان آغاز یادگیری برقراری ارتباط و تعامل با دیگران و ایجاد عادات غذایی نامناسب در کودکان (پرخوری یا کم‌خوری که می‌تواند منجر به افزایش وزن یا کمبود وزن شود) از دیگر پیامدهای بد تلویزیون دیدن کودکان قبل از ۱۸ ماهگی است.
از میان روش‌های جایگزین مناسب تماشای تلویزیون برای سرگرم کردن کودکان و دور کردن آنها از تلویزیون می‌توان به بازی با کودکان و صحبت کردن با آنها در سنین نوزادی، درگیر کردن آنها در کارهای روزمره خانگی (مثل کمک خواستن از آنها برای مرتب کردن لباس‌ها، کارهای نظافتی ساده و انجام بازی آشپزی با آنها) اشاره کرد.
همچنین می‌توان با استفاده از اسباب‌بازی‌های مناسب که حواس پنج‌گانه کودکان را درگیر خود کنند، کتاب‌خوانی برای آنها، خواندن ترانه و سرود برای آنها و بردن آنها به فضای باز و طبیعت جذاب و بازی کردن با آنها در چنین فضاهایی نیز کودکان را از تلویزیون و سایر وسایل دیجیتالی دور و به رشد ذهنی و فیزیکی آنها کمک کرد.
درصورتی‌که کودک شما با سنی کمتر از ۱.۵ تا ۲ سال معتاد تماشای تلویزیون شده است و نمی‌توانید او را از این کار منع کنید، حداقل تنها مدت‌زمان محدودی در روز اجازه تماشا کردن تلویزیون را به او بدهید و محتوایی مناسبی را برای او انتخاب کنید که فاقد تبلیغات نامناسب باشد.
در ضمن در صورت امکان در هنگام تماشای تلویزیون توسط کودکان در گروه سنی مذکور، آنها را در حین تماشای تلویزیون یا استفاده از گوشی همراهی کنید و آنها را مقابل تلویزیون یا با گوشی تنها به حال خود رها نکنید.
