تصلا– وزارت صمت از دوران سرپرست قبلی طرحی تحت عنوان تولید سبد کالای ارزان‌قیمت لوازم خانگی را مطرح کرد. تولید ارزان قیمت لوازم خانگی در حال حاضر از سوی یکی از واحدهای صنعتی در حال عملیاتی شدن است، اما از همان ابتدا اطلاع‌رسانی ضعیف در این زمینه به واحدهای تولیدی حاشیه‌هایی را به همراه داشت.
در حال حاضر جدا از اینکه این طرح تا چه حد در آشفته‌بازار لوازم خانگی به مصرف‌کننده برای خرید کالا کمک کند، دو سوال مطرح است؛ اولین سوال اینکه چرا این طرح به طور شفاف و مشخص به همه واحدهای تولیدی ابلاغ نشد تا زمینه رقابت و افزایش کیفیت شکل بگیرد و سوال بعدی اینکه آیا اساسا آن طور که مسئولان وزارت صمت و واحد تولیدی مجری این طرح مدعی‌اند، امکان تولید ارزان قیمت لوازم خانگی با کیفیت وجود دارد؟
هر طرحی ناشفافی جز توزیع رانت دستاوردی ندارد
علیرضا محمدی‌دانیالی، رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی در این زمینه به تصلا می‌گوید: وزارت صمت در مورد این طرح از ابتدا با یکی دو شرکت مذاکره کرد و اطلاع‌رسانی عمومی به واحدهای تولیدی لوازم خانگی نکرد. ظاهرا یکی از این شرکت‌ها هم در حال عملیاتی کردن این طرح است؛ اما اینکه چه ارز یا قطعه‌ای برای انجام این کار دریافت کرده و چه کالایی قرار است تولید کند، به نظر محرمانه است و حداقل ما ما اطلاعی نداریم.
دانیالی ادامه می‌دهد: بعد از باخبر شدن از چنین طرحی در همان زمان، درخواست دادیم و اعتراض هم کردیم. چرا که اساسا۸۰-۹۰ درصد بازار لوازم خانگی در اختیار واحدهای تولیدی زیر مجموعه انجمن صنایع لوازم خانگی است و جای تعجب است که در این زمینه با انجمن مشورتی صورت نگیرد. چرا که طبق قانون دولت موظف است با انجمن‌ها به عنوان نماینده بخش خصوصی در ارتباط باشد و مشورت کند.
رئیس انجمن صنایع لوازم خانگی می افزاید: به نظر می‌رسد دلایلی وجود دارد ما به عنوان انجمن از چنین طرح‌های باخبر نمی‌شویم یا با تاخیر با خبر می‌شویم. در این زمینه هم ظاهرا ارزی با قیمت پایینی‌تری به یکی از واحدهای تولیدی داده شده و قرار شده کالای ارزان تولید کند اما اینکه ساز و کار آن چیست و … ما به عنوان انجمن اطلاعی نداریم. در این طرح هم به صورت انحصاری عمل شد، از اول به صورت شفاف به همه واحدها اعلام نشد و انجمن صنایع لوازم خانگی که بیش از ۲۴۰ عضو دارد، اطلاعی در این زمینه نداشت.
دانیالی در مورد میزان تاثیرگذاری چنین طرح‌هایی می‌گوید: هر طرحی که شفاف نباشد و رانت اطلاعاتی یا ارزی داشته باشد، مطمئنا به نفع اقتصاد ملی، تولیدکننده و مصرف‌کننده نخواهد بود. اگر وزارتخانه طرحی دارد، باید شفاف و به همه واحدها در یک زمان اطلاع‌رسانی کند تا هر واحدی امکان و توان آن را داشت، مشارکت کند و زمینه رقابت بین واحدها شکل بگیرد و نهایتا سود آن به مصرف‌کننده و اقتصاد کشور برسد. در غیر این صورت این طرح‌ها جز توزیع رانت نخواهد بود.
واحدهایی که اعتراض دارند توان تولید ارزان ندارند
حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان لوازم خانگی و از مسئولان اطلاع‌رسانی گروه صنعتی انتخاب با بیان اینکه واحدهایی که اعتراض دارند توان تولید ارزان ندارند، به تصلا گفت: ستاد تنظیم بازار در زمینه طرح تولید ارزان به همه واحدها و انجمن‌های مربوطه نامه زد. واحدهای تولیدی هم باید از طریق انجمن این موضوع را پیگیری می‌کردند. در حال حاضر هم واحدهایی که امکان و توان تولید ارزان قیمت را ندارند، بهانه می‌آورند.
وی ادامه می دهد: بسیاری از واحدها حتی اگر از این طرح مطلع بودند هم امکان تولید ارزان‌قیمت را نداشتند. اگر واحدی می‌تواند کالای ارزان‌قیمت تولیدکند، تسهیلان ارزان‌قیمت هم تقاضا کند و بگیرد اما مشکل این است که این واحدها چون توانایی تولید کالای ارزان قیمت را ندارند، سعی می‌کنند مانع کار دیگر واحدها شوند.
شعار عوام‌فریب تولید ارزان ندهیم
عباس هاشمی، دبیر کل انجمن لوازم خانگی با بیان اینکه این طرح مکانیزم مشخصی ندارد و از ابتدا به همه واحدها ابلاغ نشد، از این رو مشارکتی هم صورت نگرفت،گفت: زمانی که آقای مدرس خیابانی در وزارت صمت بود این طرح مطرح شد، ولی با مکانیزم مشخصی پیش نرفت و به دلیل مشخص نبودن مکانیزم تولیدکنندگان مشارکتی نداشتند. در یک زمانی هم ستاد تنطیم بازار نمایشگاه عرضه مستقیم لوازم خانگی را پیشنهاد داد که هم به دلیل کرونا و هم به دلیل مشکلاتی که واحدهای تولیدی در تامین مواد اولیه داشتند، به نظر راهگشا نمی‌آمد و استقبالی هم از سوی واحدها صورت نگرفت.
هاشمی در مورد ابلاغ چنین طرحی از سوی ستاد تنظیم بازار به همه واحدها گفت: بعد از اعتراض ما نامه‌ای به انجمن زده شد اما پیگیری هم نشد و سرانجامی هم نداشت؛ در حال حاضر هم قراردادهایی که در این زمینه انجام می‌شود، بیشتر توافقی بین واحدها و نهادهایی مثل صندوق بازنشستگی است.
تولید ارزان لوازم خانگی امکانپذیر است؟
هاشمی در واکنش به تولید لوازم خانگی ارزان و ادعای برخی تولیدکننده‌ها در این زمینه گفت: اساسا تولید ارزان قیمت در حال حاضر امکانپذیر نیست. نباید در این زمینه شعارهای عوام‌فریب داد.
وی ادامه داد: براساس آخرین بررسی که انجام داده‌ایم مواد اولیه تولید نسبت به متوسط قیمت سال گذشته افزایش بیش از صد درصدی داشته‌اند. مقایسه متوسط قیمت سال ۹۸ و قیمت مهرماه سال ۹۹ نشان می‌دهد، مس ۱۱۷درصد، برنج ۱۳۱درصد، فولاد ۲۱۲درصد، آلومنیوم ۱۵۴درصد، نرخ ارز(یورو)۱۶۳درصد افزایش قیمت داشته است. در چنین شرایطی تولید ارزان چیزی جز یک شعار مردم‌فریب نیست.
| مواد اولیه و ارز مورد نیاز تولید | میزان افزایش قیمت
(متوسط قیمت سال ۹۸ و قیمت مهرماه سال۹۹) |
| مس | ۱۱۷ درصد |
| برنج | ۱۳۱ درصد |
| فولاد | ۲۱۲ درصد |
| آلومنیوم | ۱۵۴ درصد |
| نرخ ارز(یورو) | ۱۶۳ درصد |
تولید در تنگنای مواد اولیه
بررسی‌های مرکز پژوهش‌های اقتصادی اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد شاخص موجودی مواد اولیه و لوازم خریداری شده برای تولید در شهریور ماه باز هم افت کرده و از ۴۰٫۲۴ واحد به ۳۵٫۶۴ واحد رسیده است. قیمت محصولات تولید شده یا خدمات ارائه شده (۷۲٫۳۳) نیز همچنان افزایش قیمت فروش را بیشتر از ماه قبل نشان می‌دهد. این در حالی است که شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۸۸٫۷۵) همچنان مقدار زیادی دارد.
براساس دادههای به دست آمده، شاخص مدیران خرید صنعت در شهریورماه، زیرشاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده (۴۱٫۰۱) نسبت به مردادماه کاهش داشته است. این شاخص از مهرماه سال ۹۷ همواره مقدار کمتر از ۵۰ را به خود اختصاص داده است.
همچنین مقدار تولید در شهریورماه (۵۶٫۱۷) نسبت به مردادماه(۴۶٫۲۳) افزایش داشته است که باعث افزایش میزان فروش محصولات به مشتریان (۵۵٫۳۸) شده است.
قیمت خرید مواد اولیه (۹۳٫۰۸) در شهریور، همچنان افزایش بیرویه در قیمت مواد اولیه را نشان می‌دهد، به دلیل کمبود و عدم تامین ارز مورد نیاز بنگاه‌ها از سوی بانک مرکزی و همچنین مشکلات ناشی از ناهماهنگی سازمان بورس با صنایع بالادستی نظیر پتروشیمی‌ها در نظارت و تخصیص درست مواد اولیه، در برخی صنایع، تولیدکنندگان واقعی مجبورند مواد اولیه مورد نیاز خود را به سختی و در قیمت‌های بسیار بالا تامین کنند. شرایطی که باعث شده امکان تولید ارزان در صنعت لوازم خانگی میسر نباشد مگر با حمایت و تسهیلات دولتی.
شامخ شهریور ماه ۹۹ و وضعیت مواد اولیه تولید
ماجرا چیست؟
چندی پیش ستاد تنظیم بازار عنوان کرد از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی که توانایی حضور در طرح تولید و تحویل لوازم خانگی ارزان‌قیمت را دارند، درخواست کرد بخشی از تولیدات خود را به صورت عرضه مستقیم و در قالب یک بسته در اختیار خانواده‌هایی که به این کالاها نیاز دارند، قرار دهند.
براساس این طرح، ۵ قلم اصلی لوازم خانگی که می‌توان آن را ارزان‌ترین بسته لوازم خانگی در بازار فعلی به شمار آورد؛ شامل یخچال یا یخچال فریزر، جارو برقی، اجاق گاز، تلویزیون و ماشین لباسشویی تولید داخل با قیمت ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به زوج‌های جوان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی واگذار می‌شود.
محمدرضا کلامی دبیر ستاد تنظیم بازار، عنوان کرد با اجرای این طرح با حذف ۱۵ درصد سود خرده‌فروشی و عمده‌فروشی و با احتساب تخفیف تولیدکننده این کالاها با قیمت مناسب، ابتدا در اختیار مزدوجین سال ۹۹ تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی قرار می‌گیرد و در ادامه به فرزندان درحال ازدواج بازنشستگان کشوری و لشکری هم تعلق می‌گیرد.
براساس این طرح، ۵ قلم اصلی لوازم خانگی که می توان آن را ارزان‌ترین بسته لوازم خانگی در بازار فعلی به شمار آورد، شامل یخچال یا یخچال فریزر، جارو برقی، اجاق گاز، تلویزیون و ماشین لباسشویی تولید داخل با قیمت ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به زوج‌های جوان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی واگذار می‌شود.
اما مطمئنا اگر چنین طرح‌هایی با حمایت وزارت صمت و با اطلاع‌رسانی به همه واحدهای تولیدی که توان تولید دارند، صورت گیرد، دستاورد بهتری هم برای صنعت لوازم خانگی و هم برای مصرف‌کننده در بازار آشفته این روزهای لوازم خانگی خواهد داشت.
